Hoca Dehhani’nin Divan’ında Halk Unsurları

Özet

Divan edebiyatının kurucusu olarak da anılagelen temsilcilerden biri Hoca Dehhani’dir. Dehhani, divan edebiyatında tasavvuf dışı şiirler yazan ilk şairlerden biri olarak bilinmektedir. Hoca Dehhani; şiirlerinde aşk, güzellik, şarap, meyhane, tabiat gibi konuları sıkça işlemiştir. Hayatı hakkında fazla bilgiye ulaşılamayan şairin yazmış olduğu Divan’ı günümüze kadar ulaşmıştır. Usta şair Divan’ında gazel ve kasidelere sıkça yer vermiştir. Divan şairlerinin büyük bir kısmı halktan ve halk unsurlarından büyük oranda beslenmiştir. Bu şairler arasında Hoca Dehhani de yerini almaktadır. Dehhani’nin yaşamış olduğu kültür ve medeniyeti şiirlerinde yoğun bir şekilde işlediği görülmüştür. Hoca Dehhani; halk inanışlarını, mitolojik unsurları, efsanevi sembolleri bahsi geçen eserinde usta bir şekilde işlemiştir. Divan şairlerinin belirli bir kısmı eserlerinde genel olarak tabiat unsurlarını etkili bir şekilde işlemişlerdir. Özellikle de doğada güzel olarak karşıladıkları varlıkları çeşitli tasvirler yoluyla eserlerinde ele almışlardır. Usta şair Hoca Dehhani de Divan’ında tabiattaki varlıklara geniş bir şekilde yer vermiş ve onlarla Divan’ını zenginleştirmiştir. Bahsi geçen Divan’da şair gül, sümbül, yasemen, serv, lale, menekşe, benefşe, anber, reyhan, nergis, söğüt, çenar, semen gibi birçok bitkiyi beyitlerinde işlemiş ve bu bitkileri çeşitli unsurlarla tasvir etmiştir. Aynı şekilde hayvan türleri de şiirlerinde yer almıştır. Şair şiirlerinde deve, aslan, yılan, pervane, bülbül, at, tavus gibi birçok hayvanın özelliklerinden bahsetmiştir. Bunun yanı sıra şair; iyi, kötü, uğurlu, uğursuz, saflık, temizlik gibi soyut kavramları da renkler üzerinden tasvir etmiştir. Bu çalışmada divan edebiyatının büyük üstadı olarak anılan Hoca Dehhani’nin Divan’ında yer alan halk unsurları tespit edilmiştir. Şairin Divan’ındaki beyitler irdelenerek çeşitli açıklamalara tabi tutulmuştur.