Müzikte Açık Yapıt Poetikası

Özet

Açık yapıt, 20. yüzyılın ortalarında müzik, şiir, edebiyat, resim, heykel gibi birçok sanat disiplininde farklı şekillerde ortaya çıkmış bir kavramdır. Kavramın temelinde, sanat yapıtını oluşturan temel unsurların kesinliğinden uzaklaşma düşüncesi yatar. Bu şekilde yapıt, nihai bir kesinlik ve biçimden uzaklaşmaktadır ve her seferinde sürekli yenilenen bir yaratım/üretim sürecine dönüşür. Böylece, yapıtın oluşum süreci de bir performansa dönüşmeye başlar. Açık yapıt kavramı söz konusu olduğunda Umberto Eco’nun yazıları ve düşüncelerini topladığı Opera Aperta (Açık Yapıt – 1962) temel kaynaklar arasında kabul edilir. Eco kitabında, müzikten edebiyata, resimden şiire kadar birçok sanat disiplini üzerine bu bağlamdaki düşüncelerini ve açıklamalarını derlemiştir. Bu çalışma, müzikte açık yapıt poetikasını; Eco’nun okumaları, Boulez, Cage, Stockhausen ve Brown gibi öncü bestecilerin çalışmaları üzerinden anlamayı amaçlamıştır. Konu, açık yapıt kavramı çerçevesinde ne gibi uygulamaların gerçekleştirildiği ve gelecekte de yeni yaklaşımların oluşturulabilmesi için kaynak sağlayabilmesi açısından önem taşımaktadır. Çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Yapılan incelemede birincil kaynakların; özellikle de referans alınan yapıtların görsel sunumları konuyu somutlaştımak adına önem kazanmıştır. Böylece bulgular ilk elden edinilen bilgiler ışığında elde edilerek müzikte açık yapıt poetikası üzerine öncü besteciler ve düşünürlerin fikirleri ve buluşlarını içeren bir bakış açısı sunulmak istenmiştir.  Çalışma, müzikte açık yapıt başlığı altında raslamsallık, belirlenmemişlik, doğaçlama ve hareketli form gibi uygulamalar ekseninde sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda elde edilen bilgiler ve bulgular ışığında müzikte açık yapıtın oluşması ve şekillenmesindeki düşünsel ve estetik bakış açıları aktarılmaya çalışılmıştır.