Tahakkuk ve Esas Faaliyetlerden Nakit Akışı Anlamında Kârın Kalitesini Etkileyen Finansal Faktörler: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama
Abstract views: 35
/ 
PDF downloads: 13
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15805556Anahtar Kelimeler:
Kâr Kalitesi, Tahakkuklar, Nakit Akışları, Robust Regresyon.Özet
Bu araştırmanın amacı, yüksek kârlılık oranlarına sahip BİST- petrol sektöründe yer alan firmaların tahakkuk ve nakit anlamda kâr kalitesini etkileyen finansal faktörleri analiz etmektir. Çalışmanın literatüre en önemli katkısı, kârın kalitesini tüm boyutları ile ölçerek, farklı kâr kalitesi yapıları ve boyutlarında finansal faktörlerin rolü ve önemini saptamasıdır. Araştırmada robust regresyon yöntemi kullanılmıştır. 2014-2024 gözlem dönemi içerisinde dört farklı kâr kalitesini açıklayan model oluşturulmuştur. Bu modeller sırasıyla finansal bilgi-tahakkuk kalitesi (1/Sloan Oranı), esas faaliyetlerden nakit akışı/ dönem net kârı anlamında nakit kalitesi, tahakkuk kalitesi/nakit kalitesi değişkeni ile kâr kalitesi etkinliği ve tahakkuk ve nakit kalitesi bileşik modelleridir. Bağımsız değişkenler olarak seçilen finansal faktörler; cari oran, esas faaliyet kârı büyümesi, finansman giderleri/net satışlar, firma değeri/defter değeri, mali borç/öz sermaye, net kâr büyümesi, öz sermaye kârlılığı, piyasa değeri/defter değeri, aktif devir hızı ve aktif kârlılık oranı olarak sıralanabilir. Araştırmada elde edilen bulgular, incelenen şirketlerin kâr kalitelerinin genel olarak tahakkuklara dayalı, faaliyet temelli nakit akışı açısından yeterince desteklenmeyen ve finansal yapı ile piyasa beklentileri arasında da fiyatlama mekanizması açısından dengesizlikler barındıran çok boyutlu bir görünüme sahip olduklarını işaret etmektedir. Kâr kalitesi üzerinde tahakkukların, özellikle duran varlıklar, yabancı kaynaklar ve dönem net kârı gibi kalemler üzerinden belirgin bir etkisi bulunmaktadır. Bu durum, firma değeri ve defter değeri oluşumunda tahakkukların nakit akımlarına göre daha baskın olduğunu göstermektedir. Buna karşılık, esas faaliyet kârı ve öz kaynaklar gibi unsurlar faaliyet nakit akışlarına daha duyarlı olduğu için, piyasa değeri oluşumunda nakit temelli göstergeler daha belirleyici olmaktadır. Türkiye petrol sektöründe kârlılık oranı yüksek firmaların kâr kalitesi dinamiklerinin daha çok tahakkuklara duyarlı olarak gerçekleşmesi ise küresel petrol fiyatlarının kısmen tahakkuk temelli muhasebeleştirilen futures kontratlarının alıp satıldığı vadeli işlem piyasalarında oluşması ile ilişkilidir. Çünkü vadeli işlem piyasalarında elde edilen gelir akışları tahakkuk esasına göre izlenir.
Referanslar
Alvin, A., & Susanto, Y. (2022). Factors affecting earnings quality. Jurnal Bisnis dan Akuntansi, 24(1), 145–156. https://doi.org/10.34208/jba.v24i1.1401
An, Y. (2017). Measuring earnings quality over time. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(3), 82–87.
Ay, F. (2024). Kurumsal yönetim verileri ile kâr kalitesi arasındaki ilişkinin XKURY endeksine göre bir uygulaması. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(3), 232–252.
Beyer, A., Guttman, I., & Marinovic, I. (2018). Earnings management and earnings quality: Theory and evidence (SSRN Working Paper No. 2516538). https://doi.org/10.2139/ssrn.2516538
Comporek, M. (2023). Earnings quality among high-share liquidity companies: Evidence from Central and Eastern European firms. International Journal of Management and Economics, 59(4), 315–332. https://doi.org/10.2478/ijme-2023-0021
Çukacı, Y. C. (2005). Ekonomik değer olarak bilginin muhasebe, işletmeler ve genel ekonomi açısından değerlendirilmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 3(1), 11–19.
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427–431.
Esmaeili, M., Abolpour, M., & Valipour, H. (2016). The impact on earnings quality audit and internal control weaknesses in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Economics Finance and Accounting, 3(4), 285–298. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2016.344
Finnet Veri Tabanı (2025), https://www.finnet2000.com/f2000plus/,
Gayretli, B., & Karacan, S. (2020). Artakalan nakit marjı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40(2), 129–149. https://doi.org/10.35343/kosbed.840135
Gezgin, T., Hanay, U., & Işık Özder, S. (2022). Kurumsal yönetimin kar yönetimi üzerindeki etkisi: Literatür değerlendirmesi. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 121–142.
Huber, P. J. (1964). Robust estimation of a location parameter. The Annals of Mathematical Statistics, 35(1), 73–101. https://doi.org/10.1214/aoms/1177703732
Ibrarhim, M. Z., Azzam, M. E., & ElBasuony, H. M. A. (2023). The impact of earnings quality on the corporate financial distress: Empirical evidence from Egypt. Scientific Journal for Financial and Commercial Studies and Research, 4(1), 37–67.
Intara, P., Sangwichitr, K., & Sattayarak, O. A. (2024). Earnings quality and firm value: Does corporate governance matter? Cogent Business & Management, 11(1). https://doi.org/10.1080/ 23311975.2024.2386158
İnvesting pro plus veri tabanı, (2025), https://tr.investing.com/,
Karğın, M., & Arıcı, N. D. (2015). Muhasebe bilgilerinin kalitesini ölçmeye yönelik bir çalışma: Borsa İstanbul. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67, 1–22. https://doi.org/10.25095/mufad.396571
Kaya, E. (2019). Muhasebe bilgi kalitesinin çok boyutlu ölçümü: Borsa İstanbul uygulaması. İzmir İktisat Dergisi, 34(2), 157–170. https://doi.org/10.24988/ije.2019342786
Nissim, D. (2024). Earnings quality, fundamental analysis and valuation (Columbia Business School Research Paper No. 3794378). SSRN. https://doi.org/10.2139/ssrn.3794378
Pagalung, G., & Sudibdyo, B. (2012). The determinant factors of earnings quality and economic consequences. EKUITAS (Jurnal Ekonomi dan Keuangan), 16(1), 105–120. https://doi.org/10.24034/j25485024.y2012.v16.i1.2318
Penman, S. H., & Zhang, X.-J. (2002). Accounting conservatism, the quality of earnings, and stock returns. The Accounting Review, 77(2), 237–264. https://doi.org/10.2308/accr.2002.77.2.237
Safcıoğlu, U., & Gürkan, S. (2021). Yatırımcılar açısından muhasebe karının kalitesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(4), 733–750. https://doi.org/10.31460/mbdd.878788
Sakarya, Ş., & Sünbül Koçak, Z. (2016). Kazanç kalitesi ve yönetiminin işletmelerin finansal performansı üzerine etkisi: İSO 500 işletmeleri üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(3), 733–749. https://doi.org/10.18657/yonveek.281958
Sevimli Örgün, G., & Aygün, M. (2018). Ownership structure and earnings quality: An examination on Borsa Istanbul. Journal of Accounting and Taxation Studies, 11(3), 333–348. https://doi.org/10.29067/muvu.373662
Sloan, R. G. (1996). Do stock prices fully reflect information in accruals and cash flows about future earnings? The Accounting Review, 71(3), 289–315.
Temiz, H. (2018). Tahakkuk kalitesi ve kârın süreğenliği arasındaki ilişkinin incelenmesi: BİST 100 örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 79, 81–94. https://doi.org/10.25095/mufad.438774
Yel, T. (2012). Kar kalitesi ve hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin İMKB’de test edilmesi [Testing the relationship between earnings quality and stock returns in ISE]. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 119–135.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
