Muhasebe Etiğinin Muhasebe Meslek Mensupları ve Yapay Zekâ Kaygısı Üzerine Etkisi: Aydın İlinde Bir İnceleme


DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15805665Anahtar Kelimeler:
Muhasebe Meslek Mensubu, Muhasebe Meslek Etiği, Yapay ZekaÖzet
Çağımızda dijitalleşme ve teknolojik alanda yaşanan büyük dönüşüm, tüm meslekleri etkilediği gibi muhasebe mesleğini de önemli ölçüde etkilemekte ve dönüştürmektedir. Bu alanda yaşanan dijital dönüşüm araçlarından en önemlisi yapay zekâdır. Yapay zekâ uygulamalarının muhasebe mesleğine entegre olmasıyla birlikte muhasebe süreçleri hem değişmiş, hem de gelişmiştir. Bu bağlamda muhasebe süreçlerinde yapay zekâ kullanımı akla muhasebenin etik boyutunu getirmektedir. Bu çalışma muhasebe mesleğinde yapay zekâ kullanımının muhasebe meslek etiği bağlamında değerlendirilmesini hedeflemektedir. Çalışmada muhasebe meslek mensuplarının yapay zekâ kullanımında etik kaygılarını ölçerek, ortaya çıkabilecek zorluklar ve bunlara karşı geliştirilebilecek stratejiler ele alınacaktır. Buradan hareketle bir nicel araştırma sürecine dayalı olarak Aydın ilinde görev yapan 280 muhasebe meslek mensubundan çevrimiçi anket yoluyla elde edilen birincil veriler SPSS istatistik yazılımında analiz edilmiştir. Erişilen bulgular meslek mensuplarının meslek etiği algıları ile yapay zekâya bakış açıları arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya konmuştur. Yani yapay zekâ araçlarının etik çerçevede kullanılması mesleğin itibarı ve güvenilirliği açısından çok önemlidir. Bu bağlamda çalışma, günümüzde ve gelecekte yapay zekâ destekli muhasebe uygulamalarıyla birlikte, muhasebe meslek etiğinin nasıl korunabileceğine dair farkındalık oluşturulacaktır.
Referanslar
Abdioğlu, H., & Daştan, A. (2024). Finansal bilginin niteliksel özellikleri ve mesleki yetkinlikler kapsamında muhasebe mesleği ve yapay zekâ etkileşimi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (104), 1-26. DOI: 10.25095/mufad.1485462
Adelakun, B.O., Majekodunmi, T.G., & Akintoye, O.S. (2024). AI and ethical accounting: navigating challenges and opportunities. International Journal of Advanced Economics, 6(6), 224-241. DOI: 10.51594/ijae.v6i6.1230
Adeyelu, O.O., Ugochukwu, C.E., & Shonibare, M.A. (2024). The impact of artificial intelligence on accounting practices: Advancements, challenges, and opportunities. International Journal of Management & Entrepreneurship Research, 6(4), 1200-1210. DOI: 10.51594/ijmer.v6i4.1031
Akpınar, T. (2019). Muhasebe mesleğinde etik kurallar. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 5(4), 34-39.
Alagöz, A., Yılmaz, B. ve Güler, E. (2006). Muhasebe uygulamalarında meslek etiği anlayışı ve bir araştırma. II. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Bildiriler Kitabı.140-146
Alvi, M. (2016). A manual for selecting sampling techniques in research. munich RePEc archive. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/70218/1/MPRA_paper_70218.pdf (25 Mayıs 2025).
Aymankuy, Y., & Sarıoğlan, M. (2005). Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiğine yaklaşımları ve Balıkesir il merkezinde bir uygulama. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14). 23-45.
Bellikli, U. (2024). Muhasebede yapay zekâ kullanım etiği. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (71), 1-11. DOI: 10.26650/MED.1490433
Bilen, A., & Yılmaz, Y. (2014). Muhasebe mesleğinde etik ve etikle ilgili çalışmalar. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(6), 57-72.
Bocean, C.G., & Vărzaru, A.A. (2022). A two-stage SEM–artificial neural network analysis of ıntegrating ethical and quality requirements in accounting digital technologies. Systems, 10(4), 121. https://doi.org/10.3390/systems10040121
Buchanan, G.B. (2005). A (Very) Brief history of artificial ıntelligence. Ai Magazine, 26(4), 53-53.
Castelluccio, M. (2019). Accounting tech through the years: A long look back. Strategic Finance, 100(12), 44-47.
Celayir, D. (2019). Kaliteli finansal raporlamada muhasebe meslek etiğinin önemi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 199-210.
Coşkun, F., ve Gülleroğlu, H.D. (2021). Yapay zekanın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54(3), 947-966. doi:https://doi.org/10.30964/auebfd.916220
Çavuşoğlu, K. (2023). ChatGPT ile muhasebe üzerine sohbet. Ahi Evran III - International Conference on Scientific Research, 352-362, May 3-4, 2023/Full Texts Book.
Daştan, A. (2009). Etik eğitiminin muhasebe eğitimindeki yeri ve önemi: Türkiye değerlendirmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 281-311.
Doruköz, K.D., & Uslu, B. (2023). Yapay zekanın iş hayatındaki yeri: Avantajlar, dezavantajlar ve politikalar. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(CEEİK 2023 Özel Sayısı), 45-62. doi:https://doi.org/10.38120/banusad.1376452
Ekergil, V. (2016). Muhasebe Meslek mensuplarının etik-disiplin ilişkisi ve yıllar itibariyle disiplin cezası analizi: 1993-2015. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(22), 363-402.
El-Mousawi, H., Jaber, A., & Fakih, I. (2023). Impact of using artificial ıntelligence applications on the accounting and auditing profession–an exploratory study from the LCPAs’ perspective. Journal of Business Theory and Practice 11(4), 1-22.
Fülöp, M.T., Topor, D.I., Ionescu, C.A., Cifuentes-Faura, J., & Măgdaș, N. (2023). Ethical concerns associated with artificial ıntelligence in the accounting profession: A curse or a blessing? Journal of Business Economics and Management, 24(2), 387-404. https://doi.org/10.3846/jbem.2023.19251
Gacar, A. (2019). Yapay zekâ ve yapay zekânın muhasebe mesleğine olan etkileri: Türkiye’ye yönelik fırsat ve tehditler. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 389-394.
Greenman, C., Esplin, D., Johnston, R., & Richards, J. (2024). An Analysis of the ımpact of artificial ıntelligence on the accounting profession. Journal of Accounting, Ethics & Public Policy, JAEPP, 25(2), 188-188.
Gökbulut Kazan, H. (2025). Yapay Zekânın muhasebe mesleğinde kullanımına ilişkin destekleyici ve dışlayıcı yaklaşım: Aydın ili mali müşavirlerinin kaygıları perspektifinden bir inceleme. Muhasebe ve Denetime Bakış, 25(75), 193-219. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1637723
Gunz, S. & Thorne, L. (2020). Thematic Symposium: The Impact Of Technology on Ethics, Professionalism and Judgement in Accounting. Journal of Business Ethics, 167, 153-155. https://doi.org/10.1007/s10551-019-04404-4
Huy, P.Q., & Phuc, V.K. (2025) Insight into how legal and ethical considerations of artificial intelligence enhance the effectiveness of cyber forensic accounting. Journal of Global Information Technology Management, 28:2, 136-166, DOI: 10.1080/1097198X.2025.2480972
IESBA (2024). Code of ethics for professional accountants https://www.ethicsboard.org/publications/2024-handbook-international-code-ethics-professional-accountants
Jejeniwa, T.O., Mhlongo, N.Z., & Jejeniwa, T.O. (2024). A comprehensive review of the ımpact of artificial ıntelligence on modern accounting practices and financial reporting. Computer Science & IT Research Journal, 5(4), 1031-1047. DOI: 10.51594/csitrj.v5i4.1086
Karabınar, S., & Çevik, Z. (2014). Türkiye'deki zorunlu muhasebe meslek kurallarının ahlak yaklaşımları açısından incelenmesi. World of Accounting Science, 16(2), 29-44.
Kaya, H. & Durmuş, A.F. (2022). Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki algı ve tutumlarının incelenmesi: TRB1 bölgesinde bir araştırma. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 184-210. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1098940
Kim, M.J., & Sharma, A. (2024). The Impact of artificial ıntelligence on ethical decision-making in accounting practices. International Journal of Strategic Accounting and Business Management, 1(1), 16-20.
Koçyiğit, S.Ç., Uzuner, M., Salğın, E. & Yüksek, M. (2017). Öğrencilerin muhasebe meslek etiği algısı: Gazi Üniversitesi’nde bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2). 158-177.
Kokina, J., Blanchette, S., Davenport, T.H. & Pachamanova, D. (2025) Challenges and opportunities for artificial ıntelligence in auditing: Evidence from the field. International Journal of Accounting Information Systems, 56, 1-22. https://doi.org/10.1016/j.accinf.2025.100734
Kutlu, H.A. (2008) Muhasebe meslek mensupları ve çalışanlarının etik ikilemleri: Kars ve Erzurum illerinde bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(02), 143-170. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002067
Lehner, O.M., Ittonen, K., Silvola, H., Ström, E. & Wührleitner, A. (2022). Artificial intelligence based decision-making in accounting and auditing: ethical challenges and normative thinking. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 35(9), 109-135. DOI 10.1108/AAAJ-09-2020-4934
Lehner, S. (2024). The future of accounting: AI-driven tone manipulation in SEC filings. https://ssrn.com/abstract=4984337 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4984337
Özevin, O. (2023). Muhasebede yapay zekâ kullanımının meslek etiğine etkileri: ChatGPT uygulaması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 535-549. DOI: 10.29106/fesa.1348752
Patterson, M., & Sahd, L.M. (2024). Evaluating the understanding and ımplementation of non-compliance with laws and regulations. South African Journal of Business Management, 55(1), 4761. doi:https://doi.org/10.4102/sajbm.v55i1.4761
Peng, Y., Ahmad, S.F., Ahmad, A.Y.A.B., Al Shaikh, M.S., Daoud, M.K., & Alhamdi, F.M.H. (2023). Riding the waves of artificial ıntelligence in advancing accounting and ıts ımplications for sustainable development goals. Sustainability 15, 1-12. https://doi.org/10.3390/su151914165
Rana, P.H. (2024). Ethical considerations in the ıntegration of artificial ıntelligence in accounting: A comprehensive review and framework. MMR Vol. 2(1) Bi- Annual Journal 16-23
Sakarya, Ş., & Kara, S. (2010). Türkiye'de muhasebe meslek etiğine yönelik düzenlemeler ve meslek mensupları tarafından algılanması üzerine bir alan araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1, 57-72.
Schweitzer, B. (2024). artificial ıntelligence (AI) ethics in accounting. Journal of Accounting, Ethics & Public Policy, JAEPP, 25(1), 67-67. https://doi.org/10.60154/jaepp.2024.v25n1p67
Selimoğlu, S.K., & Tiğre, G. (2021). Muhasebe mesleğinde bağımsızlık standardı ile bütünleştirilmiş yeni etik kuralların uluslararası ve ulusal karşılaştırmalı analizi (IFAC-KGK-TÜRMOB). Ida Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi, 4(1), 21-36.
Serçemeli, M. (2018). Muhasebe ve denetim mesleklerinin dijital dönüşümünde yapay zekâ. Electronic Turkish Studies, 13(30), 369-386. DOI: 10.7827/TurkishStudies.14373
Shaban, O.S., & Omoush, A. (2025). AI-Driven financial transparency and corporate governance: Enhancing accounting practices with evidence from jordan. Sustainability, 17(9), 1-26. https://doi.org/10.3390/su17093818
Singh, A.S., & Masuku,, M.B. (2014). Sampling techniques & determination of sample size in applied statistics research: an overview. International Journal pof Econimics, Commerce and Management, 2(11), 1-22.
Siregar, Z. A., & Hasanah, U. (2024). Risk management and ethical perspectives in the ımplementation of artificial ıntelligence (AI) in the accounting profession. Indonesia Auditing Research Journal, 13(4), 256-264. https://doi.org/10.35335/arj.v13i4.384
Sutton, S.G., Arnold, V., & Holt, M. (2018). How much automation is too much? Keeping the human relevant in knowledge work. Journal of emerging technologies in accounting, 15(2), 15-25. DOI: 10.2308/jeta-52311
Stancheva-Todorova, E.P. (2018). How artificial intelligence is challenging accounting profession. Journal of International Scientific Publications, 12(1), 126-141.
Stancu, M. S., & Dutescu, A. (2021). The impact of the artificial ıntelligence on the accounting profession, a literature’s assessment. Proceedings of the International Conference on Business Excellence, 1(15), 749-758.
Şentürk, Ö. (2023). İç denetim faaliyetlerinde yapay zekâdan beklentiler: ChatGPT uygulaması örneği. TIDE AcademIA Research, 4(2), 51-82.
TURMOB, (2025). Meslek etiği. https://www.turmob.org.tr/ekutuphane/Read/4b8e1eb0-112f-4812-b0e7-dc0b922b61a2
Türkel, S., & Yeşilkuş, F. (2020). Dijital dönüşüm paradigması: Endüstri 4.0. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 332-346.
WEF. (2025). The future of Jobs 2025: Jobs outlook. Cenevre: World Economic Forum. https://reports.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs_Report_2025.pdf 1-290
Yel, T. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki görüşlerine ilişkin Bolu’da bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 165-184.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.