TÜRK EDEBİYATININ ÖRNEKLERİ KISITLI NAZIM ŞEKLİ: ŞEYH GÂLİB’İN TARDİYELERİ

Özet

Tardiye, çok bentli bir şekil olan musammatın beş mısralık bentlerden oluşan türüdür. Musammat, Arapçada kelime olarak inci dizilen iplik anlamına gelmektedir. Beş mısralık bentlerden oluşan tardiye tard u rekb olarak da adlandırılmaktadır. Bir çeşit muhammes olan tardiyenin muhammesten ayrılan bazı farkları bulunmaktadır. Bu ayrılık şekil ve konu bakımından söz konusudur. Tardiyeyi muhammesten ayıran birinci özellik, muhammes aruz kalıplarının tamamıyla yazılabilmektedir. Buna karşılık, tardiye sadece mef û lü / me fâ i lün / fe û lün kalıbıyla yazılır. Tardiyenin muhammesten ayrılan diğer bir özelliği de temel kafiyenin bentlerin sadece beşinci mısralarında olmasıdır. Yani bentlerin son mısraları diğer mısralarla kafiyeli değildir. Son mısraların kafiye sistemleri kendi aralarındadır. Muhammeste dördüncü mısrada da olabilir. Her bendin ilk dört mısraı da kendi arasında kafiyelidir. Kafiye düzeni şu şekilde olup başka biçimi yoktur: b b b b a – c c c c a – d d d d a – e e e e a ... Bu çalışmada Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk ve Divanı’nda bulunan tardiyeler işlenecektir. Klasik edebiyatın şaheserleri arasında yer alan Hüsn ü Aşk, sürükleyici üslûbu ve içeriği kadar, şairin tasavvûfî düşüncelerinin yansıtıldığı bir eser olarak da dikkat çekmektedir. Eserde bulunan tardiyeler, konunun sürükleyiciliği ile bir bütünlük teşkil etmektedir. Çalışmada, beşer mısralık bentlerin bitiminde, verilen kısımların Türkiye Türkçesine aktarımı da yapılacaktır