MİLLİ MÜCADELE’NİN İLK EMRİ: İSKENDERUN

Özet

İtilaf Devletleri’nin Türk yurdunu işgaline karşı ilk direniş, 19 Aralık 1918’de Dörtyol’da Kara Mehmet Çavuş tarafından başlatıldığı söylenmektedir. Ancak işgallere karşı ilk direniş gerçekten bu mudur? Bu çalışmada, işgale karşı ilk direnişin 19 Aralık 1918’den daha önce bizzat Mustafa Kemâl tarafından verilen emirle, İskenderun’u işgal etmeye gelmiş İngiliz gemisinin batırılması suretiyle başladığını düşünmekteyiz. Bu direniş, çalışmamızda kronolojik olarak anlatılmıştır.

Tarihçiler, Milli Mücadele’nin başlangıcı olarak, 19 Mayıs 1919 tarihindeki, Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı günü kabul ederler. Fakat daha 15 Mart 1923’de Adana’yı ziyareti sırasında Adana Türk Ocağı’ndaki tarihi konuşmasında “…Bende bu vekayiin ilk hissi teşebbüsü bu memlekette, bu güzel Adana’da vücut bulmuştur…” beyanıyla Türk Kurtuluş Savaşı fikrinin Adana’da oluştuğunu açıkça ifade etmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcı olarak Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Türk yurdunun İtilaf Devletleri tarafından işgaline karşı gösterilen ilk direnişi esas alınacak olursa; ilk direnişin Adana’da Mustafa Kemâl tarafından verilen emirle gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Çünkü Milli Mücadele 5 Kasım 1918 tarihinde bir İtilaf gemisinin batırılmasıyla başlamıştır.

Araştırmada; Mondros Ateşkes Antlaşması’nın hemen sonrasındaki gelişmeler, dönemi anlatan araştırma eserlerine dayandırılarak incelenmiştir. Mustafa Kemâl Paşa’nın tutumu ve faaliyetleri, onun başkentle yaptığı yazışmalara dayandırıldığından, birinci elden kaynak olarak değerlendirilecek telgraf ve mektuplar kullanılmıştır