AFGANİSTAN-ÇİN İLİŞKİLERİNDE ORTAKLIK POLİTİKALARI VE BÖLGESEL REKABET

Özet

Afganistan’ın doğal kaynakları ve stratejik konumu, onu büyük güçlerin nazarında bir çekim merkezi haline getirmiştir. Ülke, büyük güçlerin hakimiyet alanı içinde yer aldığından yakın tarihi boyunca bu coğrafyada hep bir var oluş mücadelesi vermiştir. İşgal ve iç savaş bölgenin kalkınmasını her anlamda sekteye uğratmış olsa da bu sürecin aşılması için denge politikaları ve iş birlikleri oluşturulmuştur. Bu hususta ekonomi, bölgesel yakınlaşmanın en önemli unsurları arasında yer almıştır. Bu çalışmanın hedefi Çin’in siyasi ve ekonomik politikalarında Afganistan’ın önemini ve konumunu belirlemektir. Bu hedef doğrultusunda ortak ekonomik çıkarlarla finansal kazanımların ve iş birliklerinin bölge siyasetine ne şekilde tesir ettiği ve ilişkileri ne yönde şekillendirdiği sorusu çalışmanın ana problem sorusu olarak kullanılmıştır. Ayrıca Çin’in “bir yol bir kuşak” projesi ekseninde İpek Yolu’nu canlandırma düşüncesiyle Afganistan’a yönelik amaçlarını gerçekleştirip gerçekleştirmediği gibi hususlar üzerinde durulmuştur. Her ne kadar ortak tehditler bölgesel yakınlaşmanın önünde önemli bir engel olsa da ortak ekonomik çıkarlar ve finansal kazanımlar yakınlaşmayı kolaylaştırmaktadır. Bu tür yakınlaşmaların niteliği çıkarlarla doğru orantılıdır. Ayrıca Çin’in ekonomik olarak büyümesi beraberinde enerji talebinin artmasına sebep olmuştur. Bu talebin Afganistan’dan karşılanması düşüncesi bölge güvenliği sorusunu gündeme getirmektedir. Afganistan’ın coğrafi konumu nedeniyle Çin ve Hindistan’ı birbirine bağlayan enerji koridoru üzerinde bulunması, ABD ve Rusya dahil diğer büyük güçlerin dikkatini de bu yöne çekmiştir. Bunun önüne geçmek isteyen Çin, birtakım stratejiler geliştirmiştir. Bu bağlamda çalışmamız rekabet ve iş birliği çerçevesinde Afganistan-Çin ilişkilerini ele almıştır. Bununla birlikte güvenlik politikalarının bölge hakimiyeti üzerindeki etkileri tartışılmıştır. Bölgenin diplomatik ve ekonomik gelişiminde Afganistan’ın rolü değerlendirilmiştir. Araştırmanın konusuna yönelik yazılı ve elektronik materyaller alan taraması yöntemiyle incelenmiş, ortaklık ve iş birliği faaliyetlerinin hangi alanlarda daha çok etkili olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Çin’in Afganistan’a yakınlaşma politikasıyla güvenlik beklentileri arasındaki ilişki irdelenmiştir. Bu çalışma kapsamında elde edilen verilerin gelecekteki çalışmalara ışık tutması hedeflenmiştir.