TARİHSEL SÜREÇTE YAŞLININ TOPLUMSAL STATÜSÜ

Özet

Bu çalışmanın amacı yaşlıların toplumsal statüsünde meydana gelen değişmeleri, tarihsel süreçte ortaya koymaktır. Günümüzde demografik yapının hızlı değişmesine bağlı olarak tüm Dünya’da ve ülkemizde odak noktası haline gelen yaşlılık ve yaşlanma kavramları, Antik Çağ’dan bu yana insanların ilgisini çeken bir konu olmuştur. Yazının bulunmasından önceki döneme ait yaşlılıkla ilgili bilgiler oldukça kısıtlı olduğu için mevcut çalışmalarda genellikle edebi eserlerden çıkarım yapılarak yaşlının toplum içindeki statüsü ortaya konmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla yaklaşık 5500 yıl önce yazının bulunmasıyla başlayan mitolojik, felsefi ve inançla ilgili tartışmalara bağlı olarak yaşlılarla ilgili bazı bilgilere ulaşmak da mümkün olmuştur. Diğer yandan arkeolojik çalışmalardan da edinilen bilgilere göre tarih öncesi dönemde, insanların beslenme ihtiyaçlarını temin edebilme zorunluluğuna bağlı olarak belli bir yerde yerleşemedikleri ve göçebe yaşam sürdürdükleri anlaşılmaktadır. Tarihsel süreçte toprakla tanışan insanoğlu, tarımsal faaliyetlere yönelmiş ve yerleşik düzene geçmeye başlamıştır. Tarım sayesinde istikrarlı bir üretime kavuşan toplumlar, ekip biçerek doğa ile karşılıklı bir etkileşim içine girmiş ve bu ilişki, doğa olaylarını sınama ve yanılma yöntemlerini de toplumlara öğretmiştir. Dolayısıyla bu dönemde yaşlılar, artan deneyimlerine bağlı olarak fikrine saygı duyulan ve sözü dinlenen kişi statüsüne sahip olmuştur. Endüstrileşme süreci ile birlikte (özellikle 19. yüzyıl itibariyle) de yaşam ve sağlık koşullarının önemli derecede iyileştirilmesiyle yaşam süresi uzamaya başlamış ve yaşlı nüfusta artış meydana gelmiştir. Bu da, toplumsal yaşamda birtakım değişim ve dönüşümlere yol açarak toplumsal yaşlanma veya Demografik Dönüşüm olarak tanımlanan yeni bir sürecin yaşanmasında etkili olmuştur. Dolayısıyla endüstrileşmeyle modern toplum yapısına dönüşüm, yaşlanmanın koşullarını değiştirerek yeni bir yaşlı ve yaşlanma algısı oluşturmuştur