ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER ÜZERİNE PANEL VERİ ANALİZİ

Özet

Bu çalışmada; aralarında Türkiye’nin de bulunduğu, gelişmekte olan 21 ülkede ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasındaki ilişiler, 1990-2014 dönemi verileri kullanılarak, eşanlı denklem sistemiyle, panel veri analizi ile incelenmiştir. Serilerin durağanlığı IPS yöntemiyle sınanmış ve serilerin birinci farkta durağan seriler oldukları tespit edilmiştir. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkileri; Dumitrescu ve Hurlin (2012) panel nedensellik testi ile sınanmış ve bu ülkelerde, ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasında iki yönlü nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Değişkenler arasında eşbütünleşmenin varlığı, Pedroni (2004) panel eşbütünleşme testi ile sınanmış ve bu seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin var olduğu belirlenmiştir. Seriler arasındaki uzun ve kısa dönem analizleri Panel DOLS yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve enerji tüketimi %1 arttığında, ekonomik büyümenin %1.13 arttığı, ekonomik büyüme %1’lik arttığında ise bu ülkelerde kişi başına düşen enerji tüketiminin %0.45 oranında arttığı tespit edilmiştir. Kısa dönem analizlerinde; modellerin hata düzeltme terimlerinin katsayılarının negatif ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu, yani modellerin hata düzeltme mekanizmalarının çalıştığı ve yapılan uzun dönem analizlerinin güvenilir olduğu belirlenmiştir