İŞLETMELERDE ÇALIŞAN SESSİZLİĞİ VE ÖRGÜTSEL YABANCILAŞMA DÜZEYLERİNİN VE ARALARINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Özet

Örgütlerde çalışan sessizliği ve yabancılaşma kavramları son zamanlarda araştırmacıların ve uygulayıcıların dikkatini çeken konulardır. Araştırmalar çalışan sessizliği ve örgütsel yabancılaşma kavramlarının çalışanlar ve kuruluşlar üzerinde çok yönlü etkilerinin olduğunu göstermektedir. Çalışan sessizliği kavramı, çalışanların örgüt yararına fikirlerini, duygularını ve düşüncelerini açığa vurmamaları, ifade etmemeleri anlamına gelmektedir. Örgütsel yabancılaşma kavramı, çalışanların kendilerini örgütlerinden soyutlayarak yabancı bireyler haline gelmeleri olarak tanımlanır. Eğer gerekli önlemler alınmazsa örgütlerde çalışan sessizliği ve yabancılaşma hem örgüt hem de çalışanlar açısından telafisi güç hasarlara neden olabilmektedir. Ayrıca bu kavramlar, örgütlerde değişim ve gelişimin önünde önemli bir engeli oluşturabilmektedir. Bu çalışma, bir üretim işletmesinde görev yapan işgörenlerin sessiz kalma davranışları ve yabancılaşma durumlarının ortaya konması ve bu iki kavram arasında ilişkinin saptanması amaçlı yapılmıştır. Bu temel amaç doğrultusunda; Tekirdağ ilinin Çerkezköy ilçesinde faaliyet gösteren bir üretim işletmesi çalışanlarına kişisel bilgi formu, çalışan sessizliği ölçeği ve örgütsel yabancılaşma ölçeğinden oluşan bir anket formu uygulanmıştır. Araştırmaya 185 fabrika çalışanı katılmıştır. Araştırmada kullanılan çalışan sessizliği ölçeğinin güvenirlilik katsayısı (Cronbach's Alpha) 0,921; örgütsel yabancılaşma ölçeğinin güvenirlilik katsayısı 0,924 olduğu saptanmıştır. Bu da araştırma ölçeklerinin oldukça yüksek güvenirlilikte olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların toplam sessizlik puan ortalaması ve standart sapması (min:1, maz:5) 2,4533± 074360; toplam yabancılaşma puan ortalaması ve standart sapması (min:1, maz:5) 2,3505 ±0,74130 olarak saptanmıştır. Çalışan sessizliği alt boyutları içerisinde en yüksek "savunma amaçlı sessizlik" 2,56765 ±0,86416 olarak ortama puan aldığı; örgütsel yabancılaşma alt boyutları içerisinde en yüksek "anlamsızlık" 2,4400±0,94151 boyutunda puanların olduğu saptanmıştır. Çalışan sessizliği ve örgütsel yabancılaşma arasında orta seviyede ve aynı yönlü (r=0,451) bir ilişki olduğu saptanmıştır.