Burhaniye Çallı Kırsal Mahallesindeki Mimari Dokunun ve Geleneksel Konutların Belgelenmesi

Özet

Geleneksel konut mimarimizin bir bölümü kırsal yerleşmelerde bulunmaktadır. Kırsal konutlar; bulundukları yerin topoğrafya, iklim, yerel malzeme olanakları gibi doğal özelliklerini ve kırsal yaşantının oluşturduğu fonksiyonlar, ekonomik koşullar, yapım teknikleri ve kültürü yansıtırlar. Ancak kırdan kente göç ile köylerin terkedilmesi kırsal yerleşmelere özgü mimarinin korunmasındaki en önemli problemlerden biridir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Balıkesir ili, Burhaniye ilçesine bağlı Çallı Kırsal Mahallesi terkedilmiş ve harap durumda olan bir yerleşmedir. Bu çalışmanın amacı Çallı Kırsal Mahallesi konutlarının belgelenmesidir. Çalışma, alan araştırmasındaki tespitlere dayalı analizler ve literatür taramasına dayanmaktadır.  22 adet konutun rölövesi alınmış, fotoğraflanarak belgelenmiş ve yapıların mimari özellikleri oluşturulan “Kırsal Yapı ve Yapım Sistemi Envanteri”ne işlenmiştir. Yerleşmenin fiziksel mimari doku özellikleri, ortak kullanım mekanları, arazi kullanımı, avlu, bahçe konut giriş ilişkisi, konutların iç mekanlar ve mekan organizasyonu, plan tipolojisi, kat adedi, malzeme ve yapım tekniği, dış ve iç yapı elemanları gibi mimari özellikleri saptanmıştır. Çallı Kırsal Mahallesinin, bir yamaç yerleşmesi olduğu ve bu bağlamda biçimlendiği sonucuna varılmıştır. Sonuç bölümünde, tek katlı, iki ya da üç gözlü mekanların yalın, birbirini örtmeyen, moloz taş cephelerin ve topoğrafyaya uyumun getirdiği ritm ve ölçek ile kırsal mimarinin faydacı yaklaşımının örneklerinden biri olduğu belirtilmiştir.  Hem yapı malzemesindeki süreklilik hem de geleneksel yapım sistemlerindeki yerellik ve yerleşmenin yer ile uyumu nedeniyle özgün niteliklere sahip olduğu vurgulanmıştır. Belgeleme niteliğindeki bu çalışma köyün yeniden canlandırılması amaçlı yapılacak her türlü fiziksel mimari müdahalenin ilk adımı olması açısından önem taşımaktadır.