Anadolu’da Açılan İlk Aşı ve Serum Üretim Enstitüsü “Erzincan Serum Darülistihzarı”
Abstract views: 157
/ 
PDF downloads: 68
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10055829Anahtar Kelimeler:
Erzincan, Salgın, Serum, Aşı, ÜretimÖzet
Çok eski zamanlardan beri dünyada salgınlar sebep olan sığır vebası (veba-i bakari), özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda Avrupa’da ve Osmanlı’da etkili olmaya başlamış ve milyonlarca hayvanın ölümüne yol açmıştır. Osmanlı Devleti bu durum üzerine İstanbul’da Bakteriyojihane-i baytari’deki bilim adamlarını görevlendirmiş, bu ekip tarafından 1902 yılında sığır vebası etkenin virüs olduğu belirlenmiş ve tedavisinde kullanılan serumu dünyada ilk defa keşfedilmiştir. Sadece İstanbul’da Bakteriyolojihane-i Baytari’de üretilen sığır vebası serum ihtiyacının Osmanlı’da karşılanamaması üzerine ikinci bir serum üretim merkezi olarak 1911 Ağustos ayında Erzincan Serum Darülistihzarı (Aşı ve Serum Müessesesi) hizmete başlamıştır. Bu müessese bir enstitü gibi hizmet vermiştir. Türkiye’de modern bilim çalışmalarının öncülerinden biri olmuştur. 1939 Erzincan Depremi’ne kadar hizmet etmiştir. Bu makalede, Anadolu’da ilk olarak açılan aşı ve serum üretim enstitüsü Erzincan Darülistihzar’ının kuruluş amacı ve yaptığı hizmetler anlatılmaktadır.
Referanslar
Akpınar, D, (2016). 20. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Erzincan Şehrinde Sağlık Alanında Gelişmeler, Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan, 28 Eylül - 1 Ekim 2016, ss.13-34.
Akpınar, D. & Erhan, E, (2020). Türkiye'de Bakteriyoloji Alanında Gelişmeler (1876-1938), Kutlu Yayınevi.
Akşam, (18 Teşrinievvel 1934). Erzincan serum müessesesi ve mühim hizmetleri.
Aylan, O, (2003). Veteriner hekimlikte veteriner aşıları, Toplum ve Hekim, 18(59, 395-97.
Baytari Mecmuası (Şubat 1929). Cilt 6, Sayı 7.
Bekman, M, (1930). Erzincan Serom Lâboratuarı, İstanbul Sanayii Nafize Matbaası.
Bekman, M, (1940).Veteriner Tarihi. Ankara Basım ve Ciltevi.
Bekman, M, (1941). Ali Kâzım İnan (1879-1941), Türk Veterinerler Cemiyeti Dergisi, 11(2), 52-54.
Cumhuriyet Gazetesi (01.03.1930). Erzincan Serom Dar-ül İstihzarı Müdüriyetinden.
Cumhuriyet Gazetesi (03.07.1931). Erzincan Serom Dar-ül İstihzarı Müdüriyetinden.
Cumhuriyet Gazetesi (12.07.1934). Nakledilen Müdürler.
Cumhuriyet Gazetesi (21.11.1937). Yeni Tayin Edilen Veterinerler.
Dinçer, F, (1980). Türkiye’de Askeri Veteriner Hekimlik Tarihi Üzerine Araştırmalar III. A.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, 27/1-2, 294-32.
Erk, N. (1968). İlk Türk Bakteriyologlarından Adil Mustafa. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 15(01),24-28. DOI: 10.1501/Vetfak_0000001915
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt ve Denetleme Başkanlığı Arşivi, Kol;BDH; kls, 3006, dos, 11, fih,1-27, Kol;BDH; kls, 3006, dos, 11, fih,7-1.
Genelkurmay Başkanlığı (1985). Birinci Dünya Harbi İdari Faaliyetler ve Lojistik, X. Cilt, Ankara.
Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı (1975). Türk İstiklal Harbi İdari Faaliyetler, cilt Vll, Genel Kurmay Basımevi.
Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı (2008). Rumeli’den Anadolu’ya 3üncü Ordu Komutanlığı, Avşar Matbaacılık.
Gölcü, M, B. , Yüksel, Ö. ve Yüksel, E. (2017). Baytar Mecmuası / Baytarî Mecmua üzerine bir inceleme (1923-1933). Osmanlı Bilimi Araştırmaları 19 (2017), 75-134
Hakimiyet-i Milliye, (05.04.1931). Erzincan Bakteriyoloji ve Seroloji Müessesesi. İstanbul.
Karacaoğlu, E. (2018). Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Bakteriyolojihâne-i Şâhâne, [Yayımlanmamış Doktora Tezi Ankara Üniversitesi] Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kaya, E. (2012). Şehre Tanıklık Edenler Erzincan sözlü Tarih Çalışması, Pasifik Ofset.
Kemali, A. (1932). Erzincan Tarihi, Coğrafi, İçtimai, Etnoğrafi, İdari, İhsai Tetkikat Tecrübesi, Resimli Ay Matbaası.
Osmanağaoğlu, Ş, (2010). Türk Tarihinde Veteriner Hekim Büyüklerimiz, Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 8(1), 3-7.
Ömer, B, (2020). Nevsâl-i Âfiyet, C. 2, (Haz. Ahmet Zeki İzgöer), Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
TBMM. Zabıt Ceridesi, (6. 9. 1336). 1. Devre, 3. Cilt, 60. İçtimaa.
Tekeli, İ, ve İlkin, S, (1988). Devletçilik Dönemi Tarım Politikaları (Modernleşme Çabaları), Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000), Der.: Şevket Pamuk, Zafer Toprak, Yurt Yayınları.
Ticâret ve Ziraat Nezâreti, (1915). Sığır Vebası ve Hakkında İttihazı Lâzım Gelen Tedâbir, Ahmed İhsan Matbaası.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (BCA), Kararlar Daire Başkanlığı, 30.18.1.2/70.99.3.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (BOA), Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO), 1239_92878. Şûra-yı Devlet Evrakı (ŞD). 535_6. Şûra-yı Devlet Evrakı (ŞD).2568_3. Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi, (DH.MKT), 2513_140. Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi, (DH.MKT). 1874_115. Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO), _1111_83256, Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO), 1111_83256. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y_MTV), 267_20. Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi, (DH.MKT). 997_55.
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Vekaleti Umur-i Baytariyye Müdüriyet-i Umumiyesi, Tarihçe-i Baytarî ve Malumat-ı Umumiye, İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve e-Kaynaklar, Bel_Osm_O.01060.
Unat, K, E, (1970). Osmanlı İmparatorluğu'nda Bakteriyoloji ve Viroloji, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayını.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
