Ekonomik Gelişme Sürecinde Narenciye İhracatı Toplam Faktör Verimliliğinin Değişim Analizi
Abstract views: 120
/ 
PDF downloads: 52
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10045779Anahtar Kelimeler:
Bölgesel Kalkınma, Turungil, İhracat, Toplam Faktör VerimliliğiÖzet
Tarım sektörü günümüzde bir yandan artan nüfusun gıda ihtiyacını karşılarken diğer yandan da iktisadi gelişmenin finansmanını sağlayan önemli bir sektör olma konumunu sürdürmektedir. Tarım sektöründe önemli bir yeri olan yaş sebze ve meyve kategorisinde üretilen ve küresel düzeyde yüksek rekabetçi pazarlarda yerini bulan narenciye, istihdam ve ihracat açısından geniş kitleleri ilgilendirmekte, bu yönüyle ülke ve bölge ekonomisi açısından büyük önem taşımaktadır. Uluslararası pazarın gerekliliklerine hızlı cevap verebilme kabiliyetine sahip narenciye ülke ekonomisi için iyi bir döviz kaynağı olarak görülmektedir. Bu bağlamda narenciye, ülke ekonomisi açısından oldukça önemli bir mahsuldür. Günümüzde dünya yaş sebze-meyve üretiminin önemli bir kısmını oluşturan narenciyelerin bu çalışmada üretimi ve ihracat yapısı uygulamalı olarak analiz edilmiştir. Çalışma analizinde Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPE) tarafından yayınlanan Ürün Raporu Turunçgiller 2022 raporunda yer alan ülke ve ülke grupları Karar Verme Birimleri (KVB) olarak belirlenmiştir. Çalışma verileri TEPE raporlarından temin edilmiştir. Çalışmada ülke ve ülke gruplarına ait narenciye sektörünün 2012-2022 döneminde üretim-toplam arz-ihracat-ürün işleme miktarı verileri üzerinden toplam faktör verimliliği analiz edilmiştir. Analizde evreni temsilen dünyada en fazla üretimi yapılan narenciye çeşidi olan portakal ele alınmıştır. Analizde ülke gruplarının da yer alması nedeniyle ekonomik gelişme kapsamında bölgesel kalkınma kavramı ayrıca teorik olarak ele alınıp açıklanmıştır. Çalışma sonucunda teknik etkinlik değişimi (TED) artan ülkeler Meksika, Mısır ve Türkiye, teknolojik etkinlik değişimi (TD) artan ülkeler AB, Brezilya, Çin, Mısır ve Güney Afrika olarak tespit edilmiştir. Toplam faktör verimlilik (TFV) sonuçlarında ise Meksika, Avrupa Birliği, Brezilya ve Mısır artan verimlilik ile üretim gerçekleştirirken, Türkiye, ABD, Çin, Vietnam ve Fas’ta azalan verimlilikte üretim gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. TFV değeri azalan ülkelerin verimlilik azalma nedenleri TED’den mi yoksa TD’den mi azaldığı bu çalışma ile ortaya konularak her bir KVB için verimliliği artıracak yönde politika önerileri geliştirilmiştir. Çalışma tüm KVB’ler için narenciye ihracatının değer ve miktar bazında değerlendirilmesi ve narenciye sektörü sorunlarına çözüm önerileri ile tamamlanmıştır.
Referanslar
Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği, (2023b). Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Değerlendirme Raporu Türkiye Geneli (2022 / 2023 Haziran– Haziran Dönemi).
Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. (2023a). Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Değerlendirme Raporu Türkiye Geneli (2022 / 2023 Haziran– Haziran Dönemi).
Aktaş, E., & Şahin, A. (2019). Harris-Todaro göç modeli: Türkiye örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(1), 222-234.
Alparslan, A., (2013), Avrupa Birliği Tarım Politikasına Genel Bir Bakış, Gümrük Dünyası Dergisi, 44.
Anthony O’hara, P. (2002). The contemporary relevance of Thorstein Veblen’s institutional-evolutionary political economy. History of Economics Review, 35(1), 78-103.
Armstrong, H., Taylor, J., & Taylor, J. (2000). Regional Economics and Policy (3nd ed). Blackwell.
Atak, A. (2011). Bölgesel kalkınma ve Türkiye’de bölgesel kalkınma ajansları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Galatasaray Üniversitesi.
Barro, R. T., & Sala-I-Martin, X. (1992). Regional growth and migration: A Japan-United States comparison. Journal of the japanese and International Economies, 6(4), 312-346.
Bayraç, N. & F. Yenılmez., (2005), “Türk Tarımının AB Ortak Tarım Politikasına Uyum Çalışmaları ve Olası Ekonomik Etkileri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 26.
Boccella, N., & Salerno, I. (2016). Creative economy, cultural industries and local development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 223, 291-296.
Bulmuş, G., & Polat, E. (2020). Yeni bölgeselcilik yaklaşımı ve bölgesel kalkınma ajanslarının Türkiye bölgesel planlama uygulamasına etkileri. Journal of Architectural Sciences and Applications, 5(2), 293-308.
Caves, D. W., Christensen, L. R., & Diewert, W. E. (1982a). Multilateral comparisons of output, input, and productivity using superlative index numbers. The economic journal, 92(365), 73-86.
Caves, D. W., Christensen, L. R., & Diewert, W. E. (1982b). The economic theory of index numbers and the measurement of input, output, and productivity. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1393-1414.
Checkel, J. T. (1999). Social construction and integration. Journal of European public policy, 6(4), 545-560.
Clemente, F., Lírio, V., & Gomes, M. (2015). Technical efficiency in Brazilian citrus production. Bio-based and Applied Economics, 4(2), 165-178.
Coelli, T. J., Rao, D. S. P., O'donnell, C. J., & Battese, G. E. (2005). An introduction to efficiency and productivity analysis. Springer science & business media.
Çağlayan, S. (2006). Göç kuramlari, göç ve göçmen ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 67-91.
Çakmak, E & Kasnakoğlu, H., (2001). Tarım Sektöründe Türkiye ve Avrupa Birliği Etkileşimi: Türkiye'nin AB'ye Üyeliğinin Analizi. Proje Raporu, Yayın No: 68.
Çınar, A. (2004). Ülkemiz turunçgil tarımının yapısı ve son yıllardaki bazı gelişmeler. Cine Tarım, 7(57), 14-17.
Dal, B. (2009). The Current Situation of Citrus in the World and Turkish Markets. 157-161.
Depren, Ö. (2008). Veri zarflama analizi ve bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. İstanbul.
Dinler, Z. (2014). Bölgesel İktisat, Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Dixon, R., & Thirlwall, A. P. (1975). A model of regional growth-rate differences on Kaldorian lines. Oxford economic papers, 27(2), 201-214.
DPT. (2001). Uzun vadeli strateji ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı 2001-2005.
FAO, (2008). Production yearbook. http://www.fao.org.
FAO, (2022). Food and Agrıculture Organızatıon of The Unıted Natıons Statistics Division, http.//www.fao.org/faostat/en/#data/QC.
Färe, R., Grosskopf, S., Norris, M., & Zhang, Z. (1994). Productivity growth, technical progress, and efficiency change in industrialized countries. The American economic review, 66-83.
Fidan, H. (2008). Citrus overview of the European Union–15 and Turkey. Agric Trop Et Subtrop, 41(4), 175-186.
Filiztekin, A. (2008). Türkiye’de bölgesel farklar ve politikalar. TÜSİAD, Yayın No: TÜSİAD-T/2008-09/471, İstanbul.
Friedmann, J. (1986). The World City Hypothesis. Development and Change, 17(1), 69-83.
Fujita, M. (1999). Location and Space-Economy at half a century: Revisiting Professor Isard's dream on the general theory. The annals of regional science, 33, 371-381.
Fujita, M., & Krugman, P. (2004). The new economic geography: Past, present and the future. Fifty years of regional science, 139-164.
Fujita, M., & Thisse, J. F. (1996). Economics of agglomeration. Journal of the Japanese and international economies, 10(4), 339-378.
Fujita, N. (2007). Myrdal’s theory of cumulative causation. Evolutionary and Institutional Economics Review, 3, 275-284.
Galeano-Barrera, C. J., Mendoza-García, E. M., Martinez-Amariz, A. D., & Romero-Riaño, E. (2022). Theoretical model of territorial agro-industrial development through multi-focus research analytics. Journal of Rural Studies, 94, 295-304.
Gündüz, M. ve Ergün, Ö., (1997). “Küçük ve Orta Boy İşletmelerin İhracata Yönlendirilmelerinde Bir Model; Sektörel Dış Ticaret Şirketleri”. İGEME Yayınları.
Gürgen, Y., (2007), “Çiftçi Broşürü”, Çukurova Üniversitesi, Tarımsal Yayım, Haberleşme Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ocak Sayısı, http://tyhm.cu.edu.tr/Tr/detay.aspx?pageId=1500.
He, Y., & Chen, W. (2023). Evaluation of Sustainable Development Policy of Sichuan Citrus Industry in China Based on DEA–Malmquist Index and DID Model. Sustainability, 15(5), 4260.
Hettne, B. (1999). Globalization and the new regionalism: the second great transformation. In Globalism and the new regionalism (pp. 1-24). London: Palgrave Macmillan UK.
Iqbal, S., Sial, M. H., & Hussain, Z. (2009). Technical efficiency of citrus production in Sargodha district, Punjab. Int. J. Agric. Appl. Sci, 1(2).
Iyer, R. N. (1958). Myrdal, Economic Theory and Under-developed Regions (Book Review). Journal of Asian Studies, 17(4), 607.
Kaldor, N. (1970). The case for regional policies. Scottish journal of political economy, 17(3), 337-348.
Karahocagil, P., (2003), Turunçgiller Durum-Tahmin, TEAE, Nüsha.11, http://www.aeri.org.tr/pdf/bks/2–11.pdf.
Kaygalak, İ., (2014) “Ekonomik Coğrafya Üzerine”, İçinde E. Bekaroğlu ve A.R. Özdemir (Eds) Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler, 205-218, İdil Yayıncılık,.
Lucas Jr, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of monetary economics, 22(1), 3-42.
Maden, S. I., & Yiğit, A. G. (2019). Bölgesel kalkınma politikalarındaki dönüşüm: yeni bölgecilik yaklaşımı ve Türkiye yansımaları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 113-120.
Maillat, D. (1998). Interactions between urban systems and localized productive systems: an approach to endogenous regional development in terms of innovative milieu. European Planning Studies, 6(2), 117-129.
Malmquist, S. (1953). Index numbers and indifference surfaces. Trabajos de estadística, 4(2), 209-242.
Myrdal, G. (1957). Economic nationalism and internationalism: The Dyason lectures, 1957. Australian Outlook, 11(4), 3-50.
NTG, (2013), Narenciye Tanıtım Grubu Faaliyet Raporu, http://www.ntg.org.tr/NewDetail.asp?ID=13.
Ottaviano, G., & Thisse, J. F. (2004). Agglomeration and economic geography. In Handbook of regional and urban economics (Vol. 4, pp. 2563-2608). Elsevier.
Özdemir, M., & Başkol, M. O. (2010). Thünen’den Krugman’a: Yeni Ekonomik Coğrafya (Gerçekten) Yeni mi? [TÜCAUM VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu], 129-138.
Picazo‐Tadeo, A. J., & Reig‐Martínez, E. (2006). Outsourcing and efficiency: the case of Spanish citrus farming. Agricultural Economics, 35(2), 213-222.
Reig-Martı́nez, E., & Picazo-Tadeo, A. J. (2004). Analysing farming systems with Data Envelopment Analysis: citrus farming in Spain. Agricultural systems, 82(1), 17-30.
Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long-run growth. Journal of political economy, 94(5), 1002-1037.
Saeed, S., Ali, F., Adeeb, B., & Hamid, M. (2013). Examining Efficiency of Islamic and Conventional Banks in Pakistan: Using Data Envelopment Analysis. Global Journal of Management and Business Research, 13(10), 24–34.
Szajnowska-Wysocka, A. (2009). Theories of regional and local development-abridged review. Bulletin of Geography. Socio-economic series, (12), 75-90.
Tarakçıoğlu, M., (2006), Narenciye Sorunlar ve Çözüm Önerileri Toplantısı, DPT, Ankara.
Turgutoğlu, E., Şenay, K. U. R. T., Demir, G., & Eryilmaz, Z. (2023). Dünyada ve Türkiye’de Turunçgillerin Gelişimi ve BATEM’in Rolü. Meyve Bilimi, 10(1), 65-70.
Turunçgiller Durum-Tahmin, (2010), TEAE, 1-2. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/ 1178838.
USDA, (2022). The United States Department of Agriculture, https.//apps.fas.usda.gov/psdonline/ app/index.
Uzay, N. (2005). Bölgesel Gelişmişlik Farklarının Giderilmesi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. Seçkin.
Veblen, T. (1898). Why is economics not an evolutionary science?. The quarterly journal of economics, 12(4), 373-397.
Wallerstein, I. (2003). Dünya-Sistemleri Kavramına Karşı Dünya-Sistemi Kavramı: Bir Eleştiri. Dünya Sistemi, Der. Frank, G. Gills, B. İmge, 527-534.
Xu, X., & Yang, J. (2018). Change analysis of citrus total factor productivity in China. Acta Agriculturae Zhejiangensis, 30(3), 470-478.
Yılmaz, Ö. G. (2005). Türkiye ekonomisinde büyüme ile işsizlik oranları arasındaki nedensellik ilişkisi. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, (2), 63-76.
Zenginoglu, A., & Van Dijk, G. (2006). The structure of Turkey's citrus fruit export from the standpoint of Turkey's membership in the EU (No. 736-2016-50808).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
