Örgüt Kültürü Modelleri ile Yöneticilerin Rasyonel Karar Verme Davranışı Arasındaki İlişki
Abstract views: 45
/ 
PDF downloads: 20
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.11109573Anahtar Kelimeler:
Kültür, örgüt kültürü, rasyonel karar vermeÖzet
Kültür ile karar verme arasındaki ilişkiyi inceleyen birçok araştırma mevcuttur. Bu çalışmada, yöneticilerin rasyonel karar verme davranışı ile örgüt kültürü modelleri arasındaki ilişkiyi incelemek için altı farklı örgüt kültürü modeli ele alınmıştır. Araştırmalar, yönetimdeki karar alma stilleri ile örgüt kültürü arasında anlamlı ilişkiler olduğunu göstermektedir. Örneğin, klan kültürü ile sezgisel karar verme arasında bir ilişki bulunmuştur. Benzer şekilde, rasyonel karar alma ile hiyerarşi kültürü arasında da anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Hofstede' nin kültürel boyutlar modeline göre, farklı kültürel yapılar, örgütlerin yönetim ve karar alma süreçlerini etkilemektedir. Harrison ve Handy' nin örgüt kültürü modeline göre, farklı kültürel yapılar, örgütlerin karar alma süreçlerini etkiler. Kennedy ve Deal’ın Örgüt Kültürü Modeli, örgütlerin kültürel yapılarını anlamak için kullanılan bir çerçevedir. Örgütlerin çevresel faktörlerle olan etkileşimi, kültürel yapılarını ve dolayısıyla karar alma süreçlerini önemli ölçüde etkileyebilmektedir. Örgütler, içinde bulundukları çevresel koşullara uyum sağlamak ve başarıyı sürdürmek için farklı karar alma stratejileri benimseyebilmektedir. Schneider’a göre, kontrol kültürüne sahip örgütlerde genellikle katı kurallar, sıkı izleme ve yetki hiyerarşisi gibi unsurlar vardır ve bu da karar verme sürecini etkiler. İş birliği kültürü, çalışanların katılımını, motivasyonunu ve bağlılığını artırır ve inovasyonu teşvik eder. Yetenek kültürü, çalışanların potansiyellerini gerçekleştirmelerine ve örgütün başarısını artırmalarına yardımcı olur ve çalışanların becerilerini ve katkılarını en iyi şekilde değerlendirerek daha etkili ve sürdürülebilir kararlar almayı sağlar. Gelişme kültürü, örgütlerin ve çalışanların sürekli olarak büyümelerini ve gelişmelerini teşvik eder ve çalışanların eğitim, mentorluk, inovasyon ve performans geri bildirimleri gibi unsurları içeren birçok fırsattan yararlanmalarını sağlayarak daha bilinçli ve etkili kararlar alınmasına katkıda bulunur. Schein' e göre, örgüt kültürü karar verme süreçlerini de etkiler. Dolayısıyla örgüt yöneticisi rasyonel karar verme davranışı gösterirken içinde bulunduğu koşullar çerçevesinde planlı veya plansız olarak geleneksel ya da modern karar verme yöntemlerinden yararlanabilmektedir.
Referanslar
Aktan, E., & Aydıntan, B. (2016). Cameron-Freeman Örgüt kültürü türleri ekseninde örgüt kültürü ve bilgi güvenliği algısı ilişkisi: Devlet Üniversitelerinde Bir Uygulama. Journal of Business Research Turk, 324-344. https://isarder.org/2016/vol.8_issue.4_article019_full_text.pdf
Aladağ, Z. (2011). Karar teorisi. Kocaeli: Umuttepe Kitabevi.
Arslan, H., Satıcı, A., & Kuru, M. (2007). Resmi ve özel ilköğretim okullarının kültür ve etkililik düzeylerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(51), 371–394.
Aşan, Ö., & Aydın, E. M. (2006). Örgütsel davranış. Arıkan Basım Yayım.
Atsan, F. N. (2017). Farklı kültürlerde karar verme davranışı (1. bs.). Kriter Yayıncılık.
Aydın, İ. (2012). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik (5. Baskı). Pegem Akademi.
Baştuğ, İ. (2006). Karar verme sürecinde sezginin önemi ve Türk Merkezi yönetimindeki geçerliliği (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
Bayram, N., & Mine, A. (2017). Decision-making styles and personality traits. International Journal of Recent Advances in Organizational Behaviour and Decision Sciences, 3(1), 905-915.
Becerikli, Y. S., & Kılıç, P. N. (2012). Merkez ve Doğu Avrupa’da halkla İlişkiler uygulamaları: Romanya Örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 89-112.
Böyükaslan, H. D., Özkara, B., & Özdemir, Ş. (2016). Kültürel değerlerin yöneticilerin karar verme stiline etkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 64-84.
Coşkun, Ü. (2020). Karar ve karar verme süreci. Ulkabilge Sosyal Bilimler Dergisi, 1181-1191.
Çakmak, Y. (2015). Örgüt kültürü ve kültürel farklılık yönetimi (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çavuş, M. F. (2008). Karar verme, karar destek sistemleri ve yönetsel etkinlik. Akademik Bakış Dergisi, 1-18.
Çelikten, M., Gılıç, F., Çelikten, Y., & Yıldırım, A. (2019). Örgüt yönetiminde karar verme süreci: Bitmeyen bir tartışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 581-592.
Demir, M. (2017). Örgüt kültürü ile örgütsel yapı arasındaki ilişkinin iki farklı ulusa ait işletmeler üzerinde karşılaştırmalı analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Egin, M. (2016). Örgüt kültürünün yönetici karar sürecine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Eren, E. (2008). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Eroğlu, E. (2016). Merkezi spor yönetiminde örgüt kültürünün ve çalışanların kişilik özelliklerinin karar verme stillerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
Florczak, A., & Lisowska, A. (2018). Comparative analysis of types of organizational cultures in scientific institutes of the University of Wrocław. Management and Finance – Journal of Management and Finance, 16(3/1), 113-114.
Göl, E. (2018). Yükseköğretimde örgüt kültürü ile yönetsel karar verme stillerinin ilişkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 147-157.
Gümüştekin, G. E., & Emet, C. (2007). Güçlendirme algılarındaki değişimin örgütsel kültür ve bağlılık üzerinde etkileşimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 90-116.
Herring, J. P. (1999). Measuring effective ıntelligence: Meeting the management communication challenge. http://www.cireport.com/herring/herring_1.html.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: teori, araştırma ve uygulama (S. Turan, Çev.). Nobel Yayın Dağıtım.
Izgar, G., & Altınok, V. (2013). Okul yöneticilerinin karar verme stratejileri. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 41-55.
Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler (Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karaca, M. (2022). Örgüt kültürü modellerinin incelenmesine yönelik bir literatür çalışması. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 5(3), 123-144.
Karadağ, D. (2020). Hofstede’nin kültürel boyutları kapsamında turizm çalışanlarında bölgesel farklılıkların incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
Kaya, K. (2023, Haziran). Okullarda sosyal adalet liderliği ve örgüt kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
Koçoğlu, E. (2010). İşletmelerde yöneticilerin karar verme süreci ve bu süreçte bilişim sistemlerinin kullanımı: Ankara İli Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Manyas, S. (2018). Örgüt kültürü ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: İstanbul Üniversitesi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Mutlu, M., & Sarı, M. (2017). Çok kriterli karar verme yöntemleri ve madencilik sektöründe kullanımı. Bilimsel Madencilik Dergisi, 56(4), 181-196.
Özkalp, E., & Kırel, Ç. (2010). Örgütsel davranış (4. Baskı). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Pacini, R., & Epstein, S. (1999). The relation of rational and experiential information processing styles to personality, basic beliefs and the ratio bias phenomenon. Journal of Personality and Social Psychology, 76(6), 972–987. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.76.6.972
Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2012). Organizational behavior.
Rodrigues, C. A. (1998). Cultural classifications of societies and how they affect cross-cultural management. Cross-Cultural Management, 5(3), 29-39.
Schneider, W. E. (1995). Productivity Improvement Through Cultural Focus. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 47(1), 3–27.
Semerci, N. (2000). Yönetimde karar vermenin kritik düşünmeyle ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 191-201.
Simon, H. A. (1979). RationalDecisionMaking in Business Organizations. The American Economic Review, 69(4), 493-513.
Şanal, M., & Kaya, F. A. (2018). İşletmelerde kurumsallaşma ve belirsizlikten kaçınma ilişkisi üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 115-126.
Şeşen, H. (2013). Örgüt kültürü. içinde örgütsel davranış (Ed. Ü. Sığrı & S. Gürbüz). Beta Yayınları.
Şişman, M. (2007). Örgütler ve kültürler (2. Baskı). Pegem A Yayıncılık.
Taşdelen, A. (2001). Öğretmen adaylarının bazı psikososyal değişkenlere göre karar verme stilleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 40-52.
Tatlılıoğlu, K. (2010). Farklı öz-anlayış düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme stilleri ve kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
TDK (2023). Türk Dil Kurumu sözlükleri. Türk Dil Kurumu sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/
Tekin, Ö. A. (2009). Yönetimde karar verme: Batı Antalya bölgesinde bulunan beş yıldızlı otel işletmelerindeki çeşitli departman yöneticilerinin karar verme stillerini tespit etmeye yönelik uygulamalı bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Temur, Ö. F. (2012). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin karar verme stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi: Rize İli Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tiktaş, G. (2012). Örgüt kültürü, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sessizlik ilişkisine yönelik bir inceleme (Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Topal, B. H. (2014). Yönetimde karar verme stillerinin örgüt kültürüne etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tural, N. (1988). Rasyonel Karar Kuramı ve Eğitim yönetiminde uygulaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1), 497-508. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001014
Var, M. (2016). Mobbing davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki: Bir Kamu Kurumu örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yaralıoğlu, K. (2010). Karar verme yöntemleri. Detay Yayınları.
Yılmaz, E., & Altınok, V. (2010). Öğretmen adaylarının duygusal zekâ düzeylerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stillerini yordama gücü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 685-705.
Yılmaz, T. (2023). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları belirsizlik düzeyi ile karar verme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bartın.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
