Planlı Davranış Teorisi Kapsamında Velilerin Özel Okul Tercihi Ölçeği


Abstract views: 50 / PDF downloads: 39

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.11404037

Anahtar Kelimeler:

Planlı Davranış Teorisi, Özel Okul, Veli, Özel Okul Tercihini Etkileyen Faktörler, Ölçek Geliştirme

Özet

Planlı Davranış Teorisi (PDT) kapsamında, velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörleri belirlemek üzere kullanılabilecek bir ölçeğin geliştirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada, nicel araştırma yöntem ve tekniklerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2021-2022 öğretim yılında İstanbul ilinde faaliyet gösteren özel okullarda öğrenim gören öğrencilerin velileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini uygun örneklem yöntemiyle kendisine ulaşılan ve çalışmaya katılmaya gönüllü 742 veli oluşturmaktadır. Taslak ölçeğin yapı geçerliğini test etmek için Açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve Doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. AFA ve DFA için belirlenen çalışma gruplarında 371 veli bulunmaktadır. AFA analizleri 1’in üzerinde öz değeri olan 3 faktörlü yapı üzerinden ölçeğin geçerliliğinin sağladığını göstermektedir. Bu faktörler PDT’nin teorik yapısına uygun olarak Davranışa Yönelik Tutum (DYT), Öznel Norm (ÖZN) ve Algılanan Davranışsal Kontrol (ADK) olarak adlandırılmıştır. Ölçme aracının açıkladığı toplam varyans %52.54’tür. AFA sonucu ulaşılan faktör yapısının doğruluğunu sınamak için DFA yapılmış ve modelin uyumlu olduğu görülmüştür. Cronbach alpha değeri DYT alt boyutu için 0.95, ÖZN alt boyutu için 0.90, ADK alt boyutu 0.85 olarak ölçülmüştür. Ulaşılan değerler, velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörleri PDT kapsamında ölçmek üzere kullanılabilecek bu ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir.

Referanslar

Ajzen, I. and Albarracin, D. (2007). Predicting and Changing Behavior: A Reasoned Actions Approach. Icek Ajzen, Dolores Albarracin, Robert Hornik (Eds.), In Prediction and Change of Health Behavior: Applying the Reasoned Action Approach (pp.3-21). Lawrence Erlbaum Associate.

Ajzen, I. and Fishbein, M. (1977). Attitude-behaviour relations: A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, 84(5), 888-918.

Ajzen, I. and Fishbein, M. (2005). The Influence of Attitudes on Behavior. D. Albarracín, B. T. Johnson, M. P. Zanna (Eds.). In The Handbook of Attitudes (pp.173-221). Erlbaum.

Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behavior. J. Kuhl and J. Beckmann (Eds.), In Action-Control: From Cognition to Behavior (pp. 1-39). Springer.

Ajzen, I. (1987). Attitudes, Traits, and Actions: Dispositional Prediction of Behavior in Personality and Social Psychology. L. Berkowitz (Ed.), In Advances in Experimental Social Psychology (Vol. 20, pp. l-63). Academic Press.

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, (50), 179-211.

Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality and behaviour (Second Edition). Open University Press, McGraw Hill.

Ajzen, I. (2006). Constructing a Theory of Planned Behavior Questionnaire. https://www.researchgate.net/ publication/235913732_Constructing_a_Theory_of_Planned_ Behavior_Questionnaire.

Ajzen, I. (2012). The Theory of Planned Behavior. P. A. M. Lange, A. W. Kruglanski, E. T. Higgins (Eds.), In Handbook of Theories of Social Psychology (pp. 438-459). Sage.

Ajzen, I. (2019). Theory of Planned Behavior. https://people.umass. edu/ aizen/index.html.

Aktaş, A. (2005). Özel ilköğretim okulları 1. kademe 1. sınıf velilerinin özel okulları tercih sebepleri: Ankara ili, Çankaya ilçesi örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi.

Altun-Aslan, E. (2020). Toplumsal statü ve okul seçimleri: Kültürel sermaye yatırımı olarak özel okullar. Alternatif Politika, 12(2), 382-423.

Ayre, C. and Scally A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: Revisiting the original methods of calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79-86.

Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi, (32), 470-483.

Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. PEGEM.

Cohen, J. and Hanno, D. M. (1993). An analysis of underlying constructs affecting the choice of accounting as a major. Issues in Accounting Education, 8(2), 219-238.

Çelikten, S. B. (2010). Özel okul velilerinin okul tercihlerini etkileyen faktörler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeditepe Üniversitesi.

Çelmeli, Ö. (2012). Tüketicilerin okulöncesi eğitim kurumlarını tercih nedenleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde Üniversitesi.

Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.

DiLalla, L. F. (2000). Structural Equation Modeling: Uses and Issues. H. E. A. Tinsley, S. D. Brown (Eds.), In Handbook of Applied Multivariate Statistics and Mathematical Modeling (pp. 439-464). Academic Press.

Drucker, P. F. (1998). Fırtınalı dönemlerde yönetim. B. Toksöz (Çev.). İnkılap.

Durmaz, E., Karadeniz-Akdoğan, K. & Demir, E. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumlarını tercih nedenleri ile sosyoekonomik düzeyleri arasındaki ilişki. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 352-379.

Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar (1. Baskı). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.

Fishbein, M. and Ajzen, I. (1975). Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to theory and research. Addison-Wesley Publishing Company. https://people.umass.edu/aizen/pubs/book/preface. pdf

Fishbein, M. (1979). A Theory of Reasoned Action: Some Applications and Implications. Jr․ H. Howe and M. Pages, (Eds.), In Nebraska Symposium on Motivation, 27, (pp. 65-116). University of Nebraska Press.

Fornell, C. and Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.

Green, S. B., Salkind, N. J. & Akey, T. M. (1997). Using SPSS for Windows: Analyzing and understanding data. Prentice Hall, Inc.

Gülünay, S. (2022). Velilerin özel okul tercih nedenlerinin incelenmesi (Sivas ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Cumhuriyet Üniversitesi.

Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. & Black, W. C. (2009). Multivariate data analysis: With Readings. HPB-Ohio.

Hesapçıoğlu, M. and Nohutçu, A. (1999). Velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörler ve özel okulların reklam stratejileri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(11), 183-202.

Hurn, C. J. (2018). Eğitim sosyolojisi okulun imkân ve sınırları. M. Sever (Çev. Ed.). PEGEM.

IBM Corp. (2016). IBM SPSS Statistics for Windows (Versiyon 24.0). IBM Corp.

Jackson, D. L. (2001). Sample size and number of parameter estimates in maximum likeli-hood confirmatory factor analysis: A Monte Carlo investigation. Structural Equa-tion Modeling, 8(2), 205-223.

Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrica, 39(1), 31-36.

Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.

Karakurt, H. D. (2021). Velilerin özel okul seçim kriterleri ve bu kriterlerin dayandığı kişisel değerleri: Bir karma yöntem araştırması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.

Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi (7. Basım). 3A.

Karataş, S. and Varlık, S. (2019). Velilerin özel öğretim kurumlarını tercih etmesine etki eden faktörlerin incelenmesi: Ölçek geliştirme çalışması. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counseling, 8(1), 1-15.

Kline, P. (1994). An easy quide to factor analysis. Routledge.

Kurada, K. and Özdemir, A. (2022) Planlı Davranış Teorisi bağlamında velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi, Okul Yönetimi 2(2), 87-105.

Kurada, K. (2022). Velilerin özel okul tercihlerinin Planlı Davranış Teorisi bağlamında incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.

Küçük, E. (2011). Planlanmış davranış teorisi çerçevesinde mali müşavir (SMMM) olma niyetinin altında yatan faktörlerin analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 145-162.

Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.

Li, CH. (2016). Confirmatory factor analysis with ordinal data: Comparing robust maximum likelihood and diagonally weighted least squares. Behavior Research Methods, 48(3), 936-949.

Lorenzo-Seva, U. (2022). A method for splitting a sample into equivalent subsamples in factor analysis. Behavior Research Methods, 54(6), 2665-2677.

Lunenburg, F. C. and Ornstein, A. C. (2013). Eğitim yönetimi. G. Arastaman (Çev. Ed.). Nobel.

Mermertaş, M. F. (2014). Özel eğitim kurumlarının tercih nedenleri ile öğrencilerin memnuniyeti arasındaki ilişki: Şırnak örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Hava Kurumu Üniversitesi.

Mondo, M., Sechi, C. & Cabras, C. (2021). Psychometric evaluation of three versions of the Italian Perceived Stress Scale. Current Psychology, 40(3), 1884-1892.

Muthén, L. K. and Muthén, B. O. (2017). Mplus: Statistical Analysis with Latent Variables (Versiyon 8). Statmodel.

Nartgün, Ş. ve Kaya, A. (2016). Özel okul velilerinin beklentileri doğrultusunda okul imajı oluşturma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 153-167.

Oral, I. and McGivney, E. J. (2014). Türkiye Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı Araştırma Raporu ve Analiz. Eğitim Reformu Girişimi. http://www.egitimreformugirisimi.org/turkiye-egitim-sisteminde-esitlik-ve-akademik basari/

Özdemir, A. and Şallı, D. (2022). Ebeveynlerin özel okul öncesi kurum seçimlerine ilişkin tercihlerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile stratejik analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (BAİBÜEFD), 22(3), 1240-1257.

Öztürk, A., Nart, S. & Altunışık, R. (2015). Tüketicilerin helal tüketim davranışlarının belirleyicileri: Planlı davranış teorisi çerçevesinde bir araştırma. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 1(2), 141-160.

Parlar, H. (2006). Velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörler ve özel okulların durumu: Kahramanmaraş örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeditepe Üniversitesi.

Pulat, A. (2019). İlkokul velilerinin özel okul tercihlerine etki eden faktörlerin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.

Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques. John Wiley & Sons, INC.

Shukri, M., Jones, F. & Conner, M. (2016). Work factors, work-family conflict, the theory of planned behaviour and healthy intentions: A cross cultural study. Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 32(5), 559-568.

Sönmez, V. and Alacapınar, F. G. (2016). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.

Stevens, J. (2002). Applied multivariate statistics for the social sciences. Lawrence Erlbaurn Associates.

Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Allyn and Bacon.

Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınları.

Uysal, B. S. (2017). Velilerin özel okul tercih nedenlerinin incelenmesi (İstanbul örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.

Wilson, F. R., Pan, W. & Schumsky, D. A. (2012). Recalculation of the Critical Values for Lawshe’s Content Validity Ratio. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 45(3), 197-210.

Yağcı, İ. and Çabuk, S. (2014). Pazarlama teorileri. MediaCat Yayınları.

Yeşilyurt, S. and Çapraz, C. (2017). Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251-264.

Yüzüak-Özdemir, Z. (2016). Velilerin özel ilkokul tercihlerinin nedenlerinin değerlendirilmesi: Çanakkale ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.

İndir

Yayınlanmış

2024-05-31

Nasıl Atıf Yapılır

Kurada, K., & Özdemir, A. (2024). Planlı Davranış Teorisi Kapsamında Velilerin Özel Okul Tercihi Ölçeği. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(107), 867–881. https://doi.org/10.5281/zenodo.11404037