Üretken Yapay Zeka ve Mimari Obje Üretimi
Abstract views: 14
/ 
PDF downloads: 23
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14556665Anahtar Kelimeler:
Jeneratopya, Mimari Obje, Üretken Yapay Zekâ, Yeni GerçekçilikÖzet
Üretken yapay zekanın, mimari objenin üretim pratiklerine eklemlenmesi, tasarımda önemli bir evrimi temsil etmektedir. Geleneksel tasarım paradigmalarına meydan okuyan bu durum, tasarım süreçlerinde teknoloji ve insan eylemliliğinin rollerinin yeniden değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Çeşitli felsefi ve teorik çerçeveler aracılığıyla bu dinamik etkileşimi incelemek, mimari tasarımda bir aktör olarak üretken yapay zekanın mimarlık alanındaki mimari objelerin üretimindeki potansiyel etkisini anlamamıza olanak tanır. Mimari tasarım ve temsil süreçlerindeki bu değişimler, bir sanat dalı olarak mimarlıkta geleneksel obje ve süje kategorilerinin yeniden tanımlanmasını gerektirmektedir. Burada obje, tasarımın temsili ya da fiziksel mimari bir yapı olabilir. Bu çalışma, objeyi yeniden tanımlamak için Yeni Gerçekçilik akımının bakış açısını kabul eder. Yeni Gerçekçilik, objeyi (insan olmayanı) edilgen bir yapının ötesinde bir etken olarak kavrama temeline dayanmaktadır. Çalışma, geleneksel objeyi ve üretim süreçlerindeki konumunu yeniden tanımlamayı amaçlamaktadır. Bu tanım için Yeni Gerçekçilik şemsiyesi altında toplanan Bruno Latour'un Aktör-Ağ Teorisi (AAT)’ndeki insan olmayan eyleyeni aktant ve yarı-nesnesi, Michel Serres'in sanki-nesne teorisi(quasi-objects), Timothy Morton'un hiper-nesne (hiper-objects) kavramından yararlanılır ve bu kavramlar aracılığıyla üretilen jeneratopya (genera-topia) kavramı ile açıklanır. Bu kavramlar, hümanist söylemlerin ötesine geçerek, dijital dönüşüm sürecinde, özellikle üretken yapay zeka bağlamında, süje ve obje arasındaki temas ile oluşturulan mekanların/ilişkilerin melez ve heterotopik yapısını ve eylemliliğini ortaya koymayı olanaklı kılar.
Referanslar
Adaş, E. ve Erbay, B. (2022). Yapay Zekâ Sosyolojisi Üzerine Bir Değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 326-337. https://doi.org/10.21547/jss.991383
Adiyanto, J. (2021). Archi-text-ture: Architecting Through Writing. Architectural Research Journal, 1(1), 01-08.
Akın, Ö. (1986). Psychology of Architectural Design. Pion Lted.
Al, B. (2019). Generatif Sanat Kavramı ve Görsel Sanatlarda Sayısal Yaratıcılık. Tasarım Enformatiği, 1(2), 78-91.
Ardatürk, A.Ş. (2022). Tasarımcı Zihninin Bir Yansıması Olarak; “Yapay Zeka”. Online Journal of Art and Design, 10(4), 283-300.
Avcı Aksoy, Ö. (2022). Sosyal Bilimlerde Yeni Açılımlar: Yeni Materyalizm ve Minör Bilim. Mülkiye Dergisi, 46(1), 137-162.
Barker, T. (2023). Michel Serres and the Philosophy of Technology. Theory, Culture & Society. https://doi.org/10.1177/02632764221140825
Bhardwaj, P. & Sra, M. (2023). Ghost in the Machine: Discourses with AI. In J. Kim & V. Szabo (Eds.), SIGGRAPH Asia Art Papers, 6(1), 1-6. https://doi.org/10.1145/3610591.3616429
Bree, T. V. (2016). Evolving Digital Hyperthymesia. In The Art of Ethics in the Information Society Mind You (28-33). Amsterdam University Press. https://doi.org/10.5117/9789462984493
Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık.
Çokokumuş, B. (2012). Dijital Ortamda Kültür ve Sanat. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1 (3): 51-66.
Floridi, L. (2014). The Fourth Revolution: How the Infosphere is Reshaping Human Reality. Oxford University Press.
Foucault, M. (2000). Özne ve İktidar., Ayrıntı Yayınları, 291-302.
Franck, O. A. (2002). Düşünce İçin Mimarlık: Sanalın Gerçekliği. Mimarlık ve Sanallık içinde (s. 27-30). Boyut Yayın Grubu.
Galanter, P. (2003). What is generative art? Complexity theory as a context for art theory. In GA2003–6th Generative Art Conference.
Gamble, C. N., Hanan, J. S., Nail, T. (2019). What is New Materialism? Angelaki Journal of Theoretical Humanities, 24(6):111-134. https://doi.org/10.21547/jss.991383
Göker, G. (2017). Dijital Heterotopyalar: “Başka” Bir Bağlamda Yeni Medya. Selçuk İletişim, 9(4), 164-188.
Halsall, F. (2016). Actor-Network Aesthetics: The Conceptual Rhymes of Bruno Latour and Contemporary Art. New Literary History, 47(2): 439-461.
Harman, G. (2007). The Importance of Bruno Latour for Philosophy. Cultural Studies Review, 13(1): 33.
Harman, G. (2020). Nesne Yönelimli Ontoloji, Her Şeyin Yeni Bir Teorisi. Tellekt Yayınları.
Harman, G. (2022), Sanat ve Nesneler. Ayrıntı Yayınları.
Hançerlioğlu, O. (2002). Felsefe Sözlüğü. Remzi Yayınevi.
Hidayat, A., & Rahman, A. (2020). Ngekos.Tan Kinira.
Huyssen, Andreas (1995). Twilight Memories: Marking Time in a Culture of Amnesia. Routledge.
Kabakoğlu, A.D.& Birol, G. & Akgün, B, (2019). Kahvehane: Bir Heterotopik Mekan, 5.Uluslararası Mühendislik Mimarlık ve Tasarım Kongresi, İstanbul.
Latour, B. (2020). Biz hiç modern olmadık. Norgunk Yayıncılık.
Levent, M. (2018). Sanat Eyleminde Özne/Bellek-Nesne/Mekan İlişkisi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Ankara.
Liu, Z. (2021). Sociological perspectives on artificial intelligence: A typological reading. Sociology Compass, 15(1).
Ozar, B., & Koca, D. (2024). Bir Diyalog Ortamı Olarak Üretken Yapay Zeka: Tasarımda Anlamsal Arayış Sürecinin Temsili. Art-E Sanat Dergisi, 17(33), 111-138. https://doi.org/10.21602/sduarte.1462578
Öktem, Ü. (2000). Descartes, Kant, Bergson ve Husserl'de Sezgi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40(1-2), 159-188.
Serres, M. (2024). İnsanlanma. Livera Yayınevi.
Serres, M. (2024). Parazit. Ketebe Yayınevi.
Teyssot, G., & Korbi, M. (2024). Heterotopias and the History of Spaces. Burning Farm: A Journal on Domestic Space and Architecture, (19), 23-36.
Tunalı, İ. (2009). Felsefeye Giriş.Altın Kitaplar Yayınevi.
Turan, B. O. Relationship between Process, form and Representation in the Design Environment of 21st Century. Megaron. 2011; 6(3): 162-170.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (2024). Nesne. https://sozluk.gov.tr/
Üner G. & Erdoğan, E. (2020). Mimarlığın Diğer Sanat Dalları ile İlişkisi, Online Journal Of Art and Design, vol.8, no.2, pp.167-179.
Verbeek, P. P. (2006). Materializing morality: Design ethics and technological mediation. Science, Technology, & Human Values, 31(3), 361-380.
Wahba, S.M.E.D. (2010). Friendly and Beautiful: Environmental Aesthetics in Twenty-First-Century Architecture. Nexus Netw J, 12, 459–469. https://doi.org/10.1007/s00004-010-0045-1
Yılmaz, E. (2015). Nesne Üzerinden Mekâna Bakmak, Ege Mimarlık Dergisi, 25- 9, 45.
Yurdigül, Y., & Yıldırım, A. (2021). Gerçeklik Algısına Bir Müdahale Aracı Olarak Sentetik Medya Teknolojileri. İletişim ve Diplomasi,5, 105-121.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
