GELENEKSEL TEKSTİL TASARIMI İÇİN TASARIM TABANLI ARAŞTIRMA SÜRECİ

Özet

Bir milletin tarih sürecinde ortaya koyduğu yaşamı, ortak kültür yapısını, töre, adet, görenek, gelenek ve değerler sistemini oluşturan en önemli
unsurlardan birisi sanat/zanaat bağlamından kaynaklanan estetik algılarıdır. Anadolu’da bu estetik algıyı yansıtan ve yaşatan örme sanatı, ortak
kültür yapısının ve tarih sürecinin uzantısı olarak motif, kompozisyon yapısını çok az değiştirerek ve ortak estetik kriterler ışığında toplumun
tarihi ve inançları doğrultusunda şekillenerek bugüne kadar yaşamını sürdürmüştür. Geleneksel motiflerin yaşatılması, geliştirilmesi ve
tanıtılması amaçlı tekstil sanatlarında ele alınması ve geleneksel kalıtın önemli bir kültürel kaynağı olması nedeniyle tekstil tasarımcılar için
önemli bir kaynak teşkil ettiği bilinmelidir. Geleneksel teknik, form ve motiflerden yola çıkılarak hazırlanan tasarımlarda ürün değeri
kültürümüzün felsefi özgünlüğünde ve yüzyıllara dayanan ortak estetik DNA da aranmalıdır. Geleneksel tekstil tasarımı ne yazık ki,
yöntembilimden bağımsız ve sessiz icra edilen bir yapıya sahiptir. Bu durum onu iç dinamikleri arasına sıkıştırmış, mevcut yerel ve kültürel
unsurların evrensel tasarımlara aktarılmasını geciktirmiştir. Aynı zamanda geleneksel tekstil tasarımında kullanılmak üzere uluslararası alanda
kabul gören temel bir tasarım metodu bulunmamaktadır.
Tekstil tasarımında kullanılabilir olduğu kabul gören temel bir metot olmasa da, tekstil tasarım alanında öğretim programı geliştirilmesinde ya
da öğrenme etkinliklerinin tasarlanmasında hem uygulama hem de kuram yönü bulunan bir metot kullanmak gerekliliği tekstil alanında Tasarım
Araştırmalarının uygulanmasını mümkün kılmıştır. asarım Araştırmalarının bir türü olan Tasarım Tabanlı Araştırma, eğitim etkinliklerinin
hazırlık sürecinde tasarımın ortaya çıktığı, uygulandığı, uygulamada karşılaşılan zorlukların tasarıma etkisinin değerlendirildiği veya
değerlendirmelerin tekrar test edildiği ve en önemlisi bu sürecin kuramsal bir sistematiğe dayandırıldığı bir yöntemdir. Ürün tasarlanması değil
öğretim programının sürekli gelişmeci bir yaklaşımla tasarlanması amacıyla süreç yürüten TTA, bu yaklaşımla kültür tabanlı tekstil tasarımı
alanında tasarımcının deneyimlediği pek çok belirsizliği netleştirebilmektedir. Bu bildirinin konusu kültür tabanlı özgün ve çağdaş tekstil
ürünlerini tasarlayan zanaatkârlar ya da bu alanda kendini geliştirmek isteyen genç ve eğitimli tasarımcılar için uygun bir metot olarak Tasarım
Tabanlı Araştırma (TTA) metodunun açıklanması, TTA modellerinden Reeves modeli kullanılarak geliştirilen bir tasarım algoritmasını ortaya
koymak ve geleneksel tekstil ürün tasarımında TTA Algoritmasının kullanılabilirliğini tartışmaktır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için
algoritmanın uygulama senaryolarından örnekler verilmiş ve sonuçları tartışılmıştır.