MATERYALİZMİN PLANSIZ SATIN ALMA DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE STATÜ TÜKETİMİN ARACILIK ETKİSİ

Özet

Bu çalışmanın temel amacı, materyalizmin plansız satın alma davranışı üzerindeki etkisinde statü tüketimin anlamlı bir aracılık etkisinin olup olmadığının incelenmesidir. Bu temel amacın yanı sıra çalışmada materyalizm ve statü tüketimin plansız satın alma davranışı üzerindeki ve materyalizmin statü tüketim üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın kapsamını, Diyarbakır ilinde yaşayan 18 yaş ve üzerindeki tüketiciler oluşturmaktadır. Dolayısıyla araştırma, Diyarbakır ili ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada tesadüfî olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yönteminden yararlanılarak yüz yüze anket yöntemiyle toplam 472 katılımcıdan veri toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma, frekans dağılımı, açımlayıcı faktör analizi, güvenilirlik analizi, regresyon analizi ve varyans analizinden yararlanılmıştır. Analizler gerçekleştirilirken SPSS 22.0 paket istatistik programı kullanılmıştır. Çalışmada uygulanan keşfedici faktör analizleri sonucunda statü tüketim ve plansız satın alma ölçeklerinin tek boyutlu, materyalizm ölçeğinin ise mutluluk ve mal varlığı şeklinde iki boyutlu bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte gerçekleştirilen güvenilirlik analizleri sonucunda araştırma değişkenlerinin yüksek derecede güvenilirliğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada tüketicilerin statü tüketim düzeylerinin 2.58, materyalizm genel düzeylerinin 2.91, materyalizmin mutluluk ve mal varlığı boyutlarına ilişkin düzeylerinin 3.28 ve 2.43 ve plansız satın alma düzeylerinin ise 2.48 olduğu belirlenmiştir. Araştırmada gerçekleştirilen regresyon analizleri sonucunda materyalizmin alt boyutlarını oluşturan mutluluk ve mal varlığının statü tüketim ve plansız satın alma değişkenleri üzerinde anlamlı ve pozitif yönde bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca statü tüketimin de plansız satın alma üzerinde anlamlı ve pozitif yönde bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte araştırmada materyalizmin mutluluk ve mal varlığı boyutlarının plansız satın alma davranışı üzerindeki etkisinde statü tüketimin anlamlı bir aracılık etkisinin olduğu tespit edilmiştir.