OSMANLIDA YENİLEŞME HAREKETLERİ ÇERÇEVESİNDE LALE DEVRİ YENİLİKLERİNİN TÜRK DEMOKRASİ HAYATINA ETKİLERİ

Özet

Osmanlı Devleti güçlü bir devlet olma yolundaki kimliğini XVII. yüzyıla kadar korudu. Bu yüzyılla birlikte savaşlardan alınan yenilgiler ile askeri ve mali alandaki yenilgiler devleti gerilemeye doğru götürmeye başlamıştır. Osmanlı XVIII. yüzyıla geldiğinde savaşlardan yorgun düşmüş, güçsüz ve birçok toprak kaybına uğramış bir devlet görünümündeydi. Devlet kötüye giden bu durum üzerine çareler arama yoluna karar verdi. Başlangıçta Batının üstünlüğü her ne kadar kabul edilmese de sonradan Avrupa’ya elçiler gönderilerek buradaki modernleşme faaliyetleri yakından takip edilmek istendi. Batı örnek alınarak yapılan modernleşme faaliyeti, Osmanlı Devleti’nin demokratikleşme sürecinin gelişimine katkı sağlamıştır. Lale Devri dönemiyle başlayan bu modernleşme süreci fazla uzun sürmemiştir. Çünkü Osmanlı Devleti’nde uygulanan batı tarzı modernleşme faaliyeti batıdaki gelişmelere paralel olarak ilerleyen bir sonuç ortaya çıkarmamıştır. Dolayısıyla Osmanlı’nın değişim çabaları, Batıda meydana gelen durumdan daha farklı gerekçelerle ortaya çıktığından demokratikleşme yolunda yaşanılan süreç ve onun doğurduğu sonuç daha farklı olmuştur. Bu yüzden Osmanlı’nın modernleşme sürecini demokratikleşme süreciyle birlikte ele almak daha doğru değerlendirme sağlayacaktır. Osmanlı Devleti’nde modernleşme sürecinin başlangıcını oluşturan Lale Devri yenilikleri, Türk demokrasi tarihinde özel bir yere sahip olduğundan bu dönemde yaşananların demokratikleşme sürecini nasıl etkilediğini görmek açısından önemlidir.