CELÂLUDDÎN SUYÛTÎ’NİN MAKÂMATÜ’T-TUFFÂHİYYE VE’Z-ZÜMRÜDİYYE’DE KONUŞAN MEYVE ve SEBZELER

Özet

Nesir olarak yazılan makamatleri süsleyen, onlara nazım yazım türü formatını kazandıran özellikler, onlarda icra edilen edebî sanatlardır. Makameler, nesir olmakla beraber, taşıdıkları seci, tecnis, teşbih, istiare, teşhis, fabl/intak vb. edebî sanatlardan dolayı şiirseldir. Makamelerin konu alanları ise oldukça geniştir. Konuları bağlamında ülke, belde ve şehir gibi mekânlar; cesaret-korkaklık, cömertlik-cimrilik, vefakârlık-vefasızlık, nezaket-kabalık, sevgi-kin, emanet-ihanet vb. özellikler, onlardan bazılarıdır. Bu çalışmada, Celâleddîn Suyûtî (ö.911/1505)’nin makamelerinden el-Makâmatü’t-Tüffahiyye ve el-Makâmatü’z-Zümrüdiyye ele alınmıştır. Adı geçen makamelerde, insanlık tarihinde birçok yörede bilinen nar, ayva, armut, şeftali, marul, semizotu, bamya ve ebegümeci gibi sebze ve meyveler, bir münazara ve diyalog şeklinde konuşturulmuştur. Yazar tarafından, onların her biri, birer özne olarak konuşmuş, kendini övmüştür. Kendini överken ya da rakibini yererken, kimi zaman mevzu ya da zayıf hadisler getirmekten de kaçınmamışlardır. Bu çalışmada, teşhir ve intak/fabl formatındaki söz konusu tariz ve atışmaları analiz edilmiş ve hadislerin kritiği yapılmıştır