MAHALLENİN İMKÂNSIZLIĞI ÜZERİNE NOTLAR: YİTİRİLEN BİR DEĞER OLARAK KOMŞULUK İLİŞKİLERİ

Özet

Günümüz kentlerinin önemli sorunlarının başında kimliksiz, kişiliksiz, soğuk insan yerleşimleri geliyor. Kentsel dönüşüm çalışmaları fiziksel dokunun iyileşmesini sağlamakla beraber, sosyal ve kültürel açıdan cazip kimlikli mekânlar üretmekte sıkıntı yaşanıyor. Bu bağlamda, kentlerimizle ilgili önerilerde mekânsal tasarımla mahalle hayatının yeniden üretilmesine yardımcı olunması isteniyor. Bu yazıda kadim mahalleden beklenen komşuluk, yardımlaşma, mekâna bağlılık gibi iyi değerlerin zayıfladığı; bu nedenle kadim mahallenin fiziksel açıdan inşa edilebilse de iç dünyası ve insan ilişkileri yönüyle yeniden üretilemeyeceği; bunun yanlış inşa faaliyetiyle değil; değer alanının dönüşümüyle ilgili bir sorun olduğu ileri sürülmektedir. Mahallenin imkânsızlığı iddiası, değişik nedenlere dayanmakla beraber, günümüz koşullarında komşuluğun yitirilen bir değer olduğu varsayımına dayanmaktadır. Komşuluk imkânlarını daraltan ve hatta istenilmez kılan pek çok genel ve özel nedenden bahsetmek mümkündür. Bu nedenler içerisinde kişilerin mekânda yer değiştirme sıklığı; televizyonun, sosyal medyanın komşuluk ilişkilerinin sağladığı sosyal doyumun yerini alması; bireyciliğin yükselişi; kapitalist değerlerin yükselişi ve tüketim dolayımlı mutluluk arayışlarının yükselişi ile en önemli toplumsal sermaye unsuru olan güven duygusunun yitirilmesi başta gelen nedenler olarak değerlendirilmiştir.