NEGATİF DIŞSALLIKLARIN ÖNLENMESİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ANLAYIŞININ ÖNEMİ

Özet

Bu çalışmanın amacı, negatif dışsallıkları önlenmesi ve sürdürülebilir kalkınma anlayışının öneminin niteliksel bir yöntemle ele alınmasıdır.
İktisat biliminin de tanımladığı dışsallık kavramı bu çevresel etkiler dolayısıyla ortaya çıkmıştır. Özellikle negatif dışsallık üretimden sonra görülen olumsuz etkiler olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde dünyanın varlığını sürdürebilmesi fiziksel olarak çevrenin korunması, küresel ısınma, yenilenebilir enerji kaynakları gibi konular önemli hale gelmiştir. Ayrıca kalkınma ve özellikle sürdürülebilir kalkınma kavramları bu etkiler üzerine insanların da varlığını devam ettirip sosyo-ekonomik anlamda varlığını devam edebilmesi açısından önemli olmuştur.
Dünya üzerinde var olan ülkelerin büyük bir kısmı sanayi ile uğraşmaktadır. Bu ülkelerin özellikle ekonomik olarak güçlü olmaları üretim ile mümkün olmaktadır. İnsanlar üretim yaparken de üretim faktörlerinden faydalanmaktadır. Bu üretim faktörlerinin etkin kullanılamaması ise beraberinde birtakım sorunları getirmektedir. Örneğin hammaddenin fazla tedarik edilmesi ve tümünün kullanılmaması üretim sonucu olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Hem ileride kaynak sıkıntısı yaşanmasına hem de üretim sonucunda oluşan kirli artıkların bertaraf edilmemesi çevreye zarar veren etkiler yaratmaktadır.
Bir ekonomi biriminin gerçekleştirmiş olduğu ekonomik faaliyetler sonucunda, diğer ekonomi birimlerinin bundan olumlu ya da olumsuz etkilenmesi ve bu etkinin tazmin eden bir bedelinin olmamasına “dışsallıklar” denilmektedir. Negatif dışsallık ise bir ekonomi içerisindeki marjinal sosyal maliyetlerin marjinal özel maliyetlerden büyük olması şeklinde ifade edilmektedir. Çevre kirliliği, negatif dışsallığın en yaygın örneklerinden olmaktadır.
Sürdürülebilir kalkınmanın temelinde; yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, insanların yaşam kalitelerini arttırmak ve çevresel dengenin korunması yer almaktadır. Bu sebeplerle sürdürülebilir kalkınmanın, hem çevresel hem de doğal kaynaklar boyutlarıyla, insani açılardan ele alınması gerekmektedir ve dolayısıyla bu çalışmada ele alınmıştır “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramının önemine yer verilmiştir.
Özellikle literatürde dışsallık ve sürdürülebilir kalınmanın sıkça yer verildiği bu günlerde bu çalışmanın amacı, negatif dışsallıkları önlenmesi ve sürdürülebilir kalkınma anlayışının öneminin niteliksel bir yöntemle ele alınması olmuştur. Çalışmada diğerlerinden farklı olarak çevre, dışsallık ve sürdürülebilir kalınma konuları analiz edilerek sürdürülebilir kalınma için neler yapılması gerektiği öneriler olarak sunulmuştur. Literatüre bu anlamda katkı sağlanmaya çalışılmıştır.