GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE VEBA HASTALIĞI VE KOLEKTİF BİLİNÇ: “ÇAĞIMIZIN VEBASI” SÖYLEMİNİN KÖKENLERİ

Özet

Bu araştırma da Antik Çağ’dan günümüze kadar, toplumların karşılaşmış oldukları salgın hastalıklara özellikle veba hastalığına yükledikleri metaforik çağrışımları seçilen haberler üzerinden irdeleyebilmek için veba hastalığının tarihi, siyasi ve edebi etkisi üzerinde durulur. Salgın hastalıklar tarihinin insanlık tarihinin başlamasından daha önce var olduğu kabul edilir. Sıtma, frengi, cüzzam, tifo, kolera ve veba gibi bulaşıcı hastalıklar felaketle sonuçlanmış ve insanlığın kolektif bilincinde veba adı üzerinden yıkımın genel adına dönüşmüştür. Veba hastalığının seçilen haberler üzerinden metaforlarını incelemek için veba hastalığının doğal, siyasi ve dini tarihi ele alınmıştır. Antik Çağlardan itibaren veba hastalığının, Tanrıların cezası ve laneti olarak değerlendirilmesi ve bu hastalıklardan başkasının sorumlu tutulması, Orta Çağ’da, tek Tanrılı inançların benimsenmesiyle, Allah’ın gazabı olmuş ve cezadan sorumlu günah keçisi arayışı olarak devam etmiştir. Vebaya yüklenen metaforlar ile ele aldığımız yirmi birinci yüzyıl haberlerinde de ideolojik bir söylem olarak veba hastalığını biyolojik olarak değerlendirmekten ziyade, zihniyetler tarihi bakımından incelemekteki amaç insan bedeni üzerinde yapılan etnik, dinsel, kültürel, etik ve toplumsal değişimi ve dönüşümün yarattığı metaforları gösterebilmektir. Antik Çağ’da veba hastalığı ile başlayan bireyleri ve toplumları damgalama sürecinin günümüze kadar ulaşan metaforlarını çözümleyebilmek adına; tıbbi, etik, sosyo-kültürel, ekonomik, politik etkenler göz önüne alınarak, veba hastalığının tarihsel boyutları incelendikten sonra araştırmanın “Sonuç” bölümünde seçilen haberler üzerinde tartışılmıştır.