OSMANLI DEVLETİ SARAY TEŞKİLATI ZABİTLERİNDEN RİKÂBDARIN DİVAN ŞİİRİNE YANSIMASI

Özet

Padişahın hayatını sürdürdüğü ve önemli kararların alındığı Osmanlı sarayının işleyişi belli kurallar çerçevesinde yürümüştür. Sarayın düzeninde önemli bir rolü olan rikâbdar, Enderun’un en önemli ve yüksek odası Has Oda’nın dört büyük zabitinden biridir. Padişahın çizmesinin/ayakkabısının muhafazası, bakımı ve giydirilmesinden sorumludur. Padişah bahçeye teferrüce çıktığında atının üzengisini tutmuştur. Seferde ve kayıkla seyahatte iken padişaha refakat eden ekâbir içerisindedir. Ayrıca çeşitli merasimlerde padişaha eşlik etmiştir.

Osmanlı şairlerinin padişah ve devlet büyüklerine şiirler sunmaları bakımından saraya ve teşrifata dair oldukça bilgiyi ve gözlemi haiz oldukları açıktır. Nitekim divan şairlerinin bir kısmı bizzat sarayda ikamet etmiştir. Sosyal hayata ve tabiata oldukça dikkatli bir nazarla bakan şairler, saray teşrifatının önemli unsurlarından biri olan rikâbdarı şiirlerine konu edip çeşitli imgeler ortaya koymuşlardır. Makalede 261 divanda bu kavrama yönelik okumalar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler başlıklar hâlinde incelenmiş, rikâbdarın divan şiiri estetiğindeki yeri tespit edilmiştir. Çalışma ile divan şiirinde Osmanlı saray teşrifatına dair yapılacak çalışmalara katkı sunmak istenmiştir