ARAP DİLİNDEKİ İSİM CÜMLELERİNDE ÖZNENİN İFADE YÖNTEMLERİ

Özet

Arapçada ismi cümlelerde öznenin ifade yöntemleri önemli konulardan biridir. Bu makalede esas hedef ilk önce cümle
anlayışına Azerice ve Arapça yönünden bakmak ve ortaya çıkan farklılıkları genelleştirmekten ibarettir. Aynı zamanda
Arapçada ismi cümlelerde öznenin ifade yöntemleri araştırılacaktır. Araştırmada klasik Arapçada ismi cümle anlayışına yer
verilmiş, fiili cümle ile mukayeseler yapılarak cümle yapıları şerhedilmiştir. Arapçada ismi cümlenin esas ögeleri mübteda ve
yüklem ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Makalede mübtedası özel isimlerden oluşan ismi cümlelere yer verilmiş, örnekler vasıtasıyla bu tip cümleler öğrenilmiştir.
İsmi cümlelerde mübteda ve yüklem arasında olan uyum, öznenin çok zaman önde gelişi, yüklemin bazı kurallar ışığında öne
geçe bilmesine göz atılmıştır. Makalede öznenin zamirler vasıtasıyla ifadesinin Arapçada geniş yer tuttuğu vurgulanmıştır.
Tüm bunlar örneklerle açıklığa kavuşturulmuş, söz birleşmeleri ile cümleler arasındakı farklar gösterilmiş ismi cümlelerin
söz birleşmelerine, söz birleşmelerinin ise ismi cümlelere kolay metotlarla dönüştürülmesi yolları açıklanmıştır.
Makalede öznenin yalnızca kelimlerle değil, söz birleşmeleri ile ifade oluna bilmesine de dikkat edilmiş, bir sıra Arap gramer
okullarının farklı düşünceleri tahlil olunmuştur. Makalede Arap dilinin kendi ana dili üzerinden öğrenmenin de bazı faydalı
yönleri olduğuna değinilmiştir. Öznenin mastarlarla ifadesinin mümkün olması kayd edildikten sonra Azerice ile karşılıklı
şekilde yapılan araştırmada aşağıda verilen sonuçlara ulaşılmıştır:
Azericede fiili yüklemli ihbari cümlelerde sözün genel anlamında zaman tasavvuru olur, ancak ismi cümlelerde zaman
tasavvuru olmur. Arapçada da zaman sadece fiile has bir özellik olduğundan ve fiil özgür bir şekilde hem cinsi, hem zamanı,
hem şahsı, hem sayını ifade ettiğinden bu dilde fiille birlikte şahıs zamirini ayrıca kullanmaya ihtiyaç kalmaz.
Azericede cümlenin çeşidi yüklemin ifadesine dayanmaktadır. Eğer yüklem adlarla- isim, sıfat, sayı ve s ifade edilmişse
cümle isim cümlesi, fiille ifade edilmişse fiil cümlesi olacaktır. Fakat Arapçada cümlenin hangi kelime türü ile başlanması
esas alınır. Başlama perensipine dayanmakla isimle başlayan cümleler isim, fiille başlayan cümleler fiili cümleler adını alır.
Azerice mübteda cümlenin başında, ortasında, sonunda gele bildiği halde, Arapçada bazı istisnaları çıkarsak özne cümlenin
başında gelecektir.
Arapçada öznenin ifade yöntemlerinin çeşitli oluşu dikkat çeken amillerdendir. Arapçada belirlilik ve belirsizlik dil olayının
geniş yayılması bize bir sıra ipuçları verecektir. Şöyle ki, her iki tarafın yalnız belirli ve ya yalnız belirsiz olması onu söz
birleşmesine çevirmek için yeterli olacaktır.
Esas dikkati çeken noktalardan birisi öznenin yüklemden sonra gelmesi ve bu zaman bu yer değişmenin cümleye vardır,
mevcuttur anlamlarını kazandırmasıdır. Arapçada yüklemin ifadesinin de mübteda gibi çok yönlü olduğuna dikkat etsek bu
zaman yüklemlerin yalnız ismi yüklem olduğunu göreceğiz. Çünkü var olmak, mevcudiyyet isimle bağlı bir anlayıştır.
Arapçada enne bağlaçlı cümleler Azericede çoğu zaman özne ve nesne yapılı mürekkep cümleler şeklinde verilir. Bu “enne”
yapılı cümleleri Azericenin imkânları ile sade cümle şeklinde vermek mümkündür. Bu tür cümle yapılarını değiştirmek de
makalemizde yer almıştır.