SİYASETNAME’DE DEVLET YAPISI

Özet

Nizamü’l-mülk Siyasetnameyi, Melikşah’ın, yönetimdeki hataların, eksikliklerin ortaya çıkarılması ve buna göre önlem
alınması ve geçmişteki hükümet sistemlerinin tecrübelerinin yanı sıra, Türk töre ve geleneklerinin de uygulanması buyruğu
doğrultusunda kaleme almıştır. Eserinde, önce bir konu hakkında bilgi verip sonra bunu destekleyecek hadisler ve hikayeler
anlatmaktadır.
Eserin yapı taşı, aynen diğer siyasetnamelerde olduğu gibi adalet kavramı üzerinde durmaktadır. Devletin temeli adalet olarak
görülmektedir. Adalet olmayan yerde ne hükümdar, ne halk ne de devlet kalır. Bu sebepten hükümdarın ilk ve başlıca görevi
adaleti sağlamak olmalıdır. Bütün bunları yerine getirmesi gereken hükümdar ise sadece Hak Teala’ya karşı sorumludur.
Siyasetnamede tanımlanan toplumsal yapı, özel unvanlar ve lakaplar kullanan çeşitli sınıflardan oluşmaktadır. Eserde devletin
gücü, halkın refahına ve mutluluğuna bağlanmıştır. Yine burada devletin daimi ve çok sayıda farklı ırklardan oluşmuş, maaşlı
bir ordusunun olmasının, güçlü devlet ve güçlü sultan için gerekli olduğu savunulmaktadır. Bu çalışmada Nizamü’l-mülk’ün
Siyasetname adlı eserindeki devlet yapısı ve kurguladığı yönetim şekli incelenecektir.