KÜLTÜRE DUYARLI HAZIRLANAN STRES AZALTMA PROGRAMINDA BİLİNÇLİ FARKINDALIK UNSURLARI VE TÜRK KÜLTÜRÜNDEKİ KARŞILIKLARI

Özet

Bilinçli farkındalık (mindfulness) uygulamalarının yaygın şekilde kullanımı ile birlikte dünyanın bir çok yerinde bilinçli farkındalığı temel alan programlar hazırlanmıştır. Bu programların temel amacı bilinçli farkındalık yaratarak çağımızda bir çok hastalığın arkasında yatan stresle başa çıkma yollarını geliştirmektir. Türkiye'de bilinçli farkındalığı temel alarak hazırlanan programların pek olmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı bilinçli farkındalık unsurlarının kültüre duyarlı bir stres azaltma programında kültüre özgü şekilde kullanılmasına temel oluşturacak kuramsal temeli oluşturmaktır. Bilinçli farkındalık, yaklaşım olarak Amerikalı Kabat-Zinn tarafından ortaya çıkarılmış ve Batı ülkelerinde daha yaygın kullanılıyor olmasına rağmen temel olarak doğudan; Budist felsefeden doğmuştur. Bu açıdan Asya kökenleri olan kültürümüze daha yakın olması ve kültüre özgü karşılıkları ile bir programda yer almasının daha etkili programlara yol göstereceği düşünülmektedir. Hazırlanacak programlara temel olması açısından kuramsal olarak yapılan bu çalışmanın önemli olduğu düşünülmektedir. Yaşadığımız coğrafyadaki olayların yarattığı stresten hemen her insanın maruz kaldığı sınav stresine kadar bir çok stresör ile başa çıkmada etkili programların hazırlanmasına da temel oluşturması düşünülen bu çalışma ile bilinçli farkındalık kavramının ve unsurlarının kültürümüze özgü karşılıkları ele alınmıştır. Literatürde son çalışmalarda dokuz temel unsurdan bahsedilse de Kabat-Zinn'in ortaya attığı şekilde yedi temel unsur ve kültüre özgü karşılıkları bu çalışmada ele alınmıştır