TARİHİ DİZİLERİN DİL İÇİ VE DİLLERARASI ALTYAZI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Özet

Görsel-İşitsel çevirinin önemli türlerinden biri olan altyazı uygulamaları ve bu uygulamaların çeşitliliği konusunda yazılmış birçok makale ve kitap bulunmaktadır. Fakat farklı kaynak görsel-işitsel çeviri türlerinin üzerinden, altyazı uygulamaları sırasında karşılaşılan kısıtlar ve televizyon dizilerinin altyazı uygulamalarında izlenmesi gereken olası yöntemler ve bulunması gereken çözümler konusuna pek değinilmemiş, pek fazla ilgi gösterilmemiştir. Örneğin, günümüzde bütün dünyada beğeni kazanmış ve çok fazla izleyiciye ulaşma şansını yakalamış olan tarihi dizilerin altyazı uygulamalarının nasıl yapılacağı konusunda pek fazla çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla, bu çalışmada, öncelikle gerek dil içi gerekse dillerarası altyazı uygulamalarındaki kısıtlar ve bu görsel-işitsel türünün kendisine özgü özellikleri dikkate alınarak tarihi dizilerin altyazı uygulamalarına bir izlence önerisi sunulacaktır. Bu alanın çevirinde tarihi uzaklığın öneminin vurgulandığı kısa bir girişin ardından, çeviri sırasında kullanılan dilbilimsel, kültürel ve söylemsel ögeler ve altyazı kısıtları örneklenmiş, ayrıca tarihi bir dizinin (Mehmed Bir Cihan Fatihi) ve bu dizinin Sağır ve işitme engelli izleyiciler için yapılan Türkçe ayrıntılı altyazı ve ayrıca İngilizce altyazı uygulamalarının karşılaştırmalı incelenmesi yoluyla irdelenmiştir. Görselliğin sağladığı bilgilerin aktarılmasından sonra eski dilin nasıl çevrildiği örneklere dayanarak incelenmiştir. Bir yandan dilin söylemsel, zamansal ve coğrafi değişkenlerinin nasıl yorumlandığına, öte yandan askeri, dini, imparatorlukla ilgili ögelerin ve sosyal sınıfların nasıl verildiğine dair yöntemler üzerinde durulmasına özen gösterilmiştir. Sonuç olarak, yapılan bu çalışma ile tarihi dizilerin hem dil içi ayrıntılı hem de dillerarası altyazı uygulamalarına, tarihi dizilerde tarihsel uzaklık olarak adlandırılan ögeyi irdeleyerek ve altyazı uygulamalarında aslında konuşmaların değil kültürün aktarıldığını dikkate alarak, pratik çözümler geliştirmek amaçlanmaktadır.