KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN KAPİTALİST BİR YANSIMASI: EKONOMİ-POLİTİK YAKLAŞIM

Özet

Kentler, ilk kurulma zamanları belli olmamakla beraber insanlar tarafından kurulan ve insanların çeşitli insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere toplandıkları alanlar olarak ifade edilebilir. Gündelik hayatta olanakların artması ile çeşitli ekonomik ve sosyal gereksinimlerin sağlanması amacıyla kent mekânları dönüşen/dönüştürülen bir yapıya kavuşmuştur. Özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra kentlerin statüsü büyük bir başkalaşıma uğramış, kent fonksiyonları artmaya ve çeşitlenmeye başlamıştır. Büyük toplumsal olaylar ve akabindeki büyük göçlerle kentlerin nüfus kapasitesi artmıştır. Bu noktada kent sorunları ortaya çıkmış ve altyapı sorunu, konut yetersizliği, çarpık kentleşme ve gecekondu sorunu gibi toplumsal yapıya zarar veren durumlar ortaya çıkmıştır. Bu sorunlara kent planlamaları ile çözüm bulunmaya çalışılmış ve özellikle İkinci Dünya Savaşı’dan sonraki süreçte yenileme/yenilenme ve restorasyon çalışmaları ile beraber büyük kentsel dönüşüm uygulamaları ortaya çıkmıştır. Kent doğasını bozan ve kent güvenliğine zarar verdiği düşünülen gecekondu ve kaçak yapılaşma başta olmak üzere çöküntü alanların dönüşümü başlamıştır. Bu noktada ekonomik amaçların kentsel yenilenme/dönüşümü hızlandırıcı bir etkisi söz konusudur. Özellikle neoliberal politikaların gayrimenkul alanındaki etkisi gözle görülür bir duruma gelmiştir. Kent mekânlarının dönüştürülmesi süreci, ülkelere göre değişiklik göstermektedir. Yerel ve ulusal çapta büyük projeler kentsel dönüşümlerin sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Kentsel rantların ortaya çıkması ve belirli kesimlerin yararına olacak şekilde dönüşüm/yenilenme uygulamalarının yapılmasının ise, kentsel dönüşüm ruhuna aykırı bir şekilde dezavantajlı kesimlere zarar verdiği gibi onların yerinden etme politikalarına da zemin hazırladığı savunulabilir.