Beşeri Kalkınmada Yükseköğretim Kalite Güvencesi Sisteminin Etkinliğine Yönelik Bir Analiz
Abstract views: 98
/ 
PDF downloads: 60
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8396586Anahtar Kelimeler:
Beşeri Sermaye, Kalkınma, Öğrenme-Öğretme, Kalite, VZA, EtkinlikÖzet
Tüm dünyada beşeri sermaye üretiminde önemli bir yere sahip olan üniversitelerin küresel çağın gereksinimleri ile oluşan toplumsal dönüşümlere cevap verme misyonu Türkiye’de Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından “Kalite Güvencesi Sistemi” ile şekillendirilmektedir. Bu çalışma 2020-2021 döneminde Türkiye’deki 22 araştırma üniversitesinin öğretme ve öğrenme süreçleri göreli etkinliğini kıyaslamalı olarak belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma yöntemi Veri Zarflama Analizi (VZA) olarak belirlenmiştir. Veri Zarflama Analizi, birden çok girdi ve çıktının bulunduğu üretim süreçlerinde etkinlik sınırını hesaplayarak etkin olmayan birimlerin etkin birimler doğrultusunda girdi ve çıktılarında yapması gerekenler hakkında bilgi veren parametrik olmayan bir yöntemdir. Çalışmanın Karar Verme Birimi (KVB), Türkiye’de araştırma üniversitesi kapsamında yer alan devlet ve vakıf üniversiteleridir. Veriler YÖKAK veri tabanında bulunan “Kurum Gösterge Raporları” ile temin edilmiştir. Araştırma girdileri; toplam öğretim elemanı sayısı, toplam öğrenci sayısı ve (eğitim + araştırma alanlarının toplam miktarı) / (toplam öğrenci sayısı) oranıdır. Çıktılar ise kurumun stratejik planında yer alan eğitim ve öğretim faaliyetlerine ilişkin hedefleri gerçekleştirme yüzdesi, disiplinlerarası doktora program sayısı ve Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) kılavuzunda akredite olduğu belirtilen lisans programı sayısıdır. Çalışma modeli çıktı odaklı ve ölçeğe göre değişken getirili (Banker, Charnes ve Cooper-BCC-O) olarak belirlenmiştir. Çalışmada yapılan analiz ile 22 araştırma üniversitesinden 2020 yılında 11’i, 2021 yılında ise 15’i öğretme ve öğrenme süreçlerinde göreli etkin olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre her iki dönemde de etkin olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi etkinlik sıralamasında ilk üç sırada yer almıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda etkin üretim çizgisi üzerinde bulunmayan Bilkent Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul Üniversitesi ve Fırat Üniversitesi’nin etkin üniversiteler doğrultusunda kendi çıktı değerlerinde potansiyel iyileştirme yapmasının gerekli olduğu anlaşılmıştır. Türkiye’deki devlet ve vakıf araştırma üniversitelerinin öğretme ve öğrenme süreçlerinin etkinliğinin karşılaştırmalı olarak belirlenmesi, yapılan bu çalışmanın en önemli ayırt edici yönü olarak düşünülmektedir
Referanslar
Abbott, M., & Doucouliagos, C. (2003). The efficiency of Australian universities: a data envelopment analysis. Economics of Education review, 22(1), 89-97.
Abd Aziz, N. A., Janor, R. M., & Mahadi, R. (2013). Comparative departmental efficiency analysis within a university: A DEA approach. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 90, 540-548.
Ahn, T., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1988). Some statistical and DEA evaluations of relative efficiencies of public and private institutions of higher learning. Socio-economic Planning sciences, 22(6), 259-269.
Anderson, R. I., Fok, R., Springer, T., & Webb, J. (2002). Technical efficiency and economies of scale: A non-parametric analysis of REIT operating efficiency. European Journal of Operational Research, 139(3), 598-612.
Arslan, A. E., & Güven, Ö. Z. (2018). Veri zarflama analizi ile üniversite etkinliklerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma: Türkiye örneği. Uluslararası afro-avrasya araştırmaları dergisi, 3(6), 86-105.
Athanassopoulos, A. D., & Shale, E. (1997). Assessing the comparative efficiency of higher education institutions in the UK by the means of data envelopment analysis. Education economics, 5(2), 117-134.
Avkiran, N. K. (2001). Investigating technical and scale efficiencies of Australian universities through data envelopment analysis. Socio-economic planning sciences, 35(1), 57-80.
Bakırcı, F., & Babacan, A. (2010). İktisadi ve idari bilimler fakültelerinde ekonomik etkinlik. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 215-234.
Banker, D. R., & Thrall, R. M. (1992). Estimation of returns to scale using data envelopment analysis. European Journal of Operations Research, 62, 74-84.
Barro, J. R. (1992). Human capital and economic growth. In. Kansas City Fed Pub.: Policies for Long Run Economic Growth. Jackson Hole, Wyoming, Agust, 27-29.
Boussofiane, A., Dyson, R. G., & Thanassoulis, E. (1991). Applied data envelopment analysis. European journal of operational research, 52(1), 1-15.
Breu, T. M., & Raab, R. L. (1994). Efficiency and perceived quality of the nation's “top 25” National Universities and National Liberal Arts Colleges: An application of data envelopment analysis to higher education. Socio-Economic Planning Sciences, 28(1), 33-45.
Charnes, A., Cooper, W., Lewin, A. Y., & Seiford, L. M. (1997). Data envelopment analysis theory, methodology and applications. Journal of the Operational Research society, 48(3), 332-333.
Coelli, T. J., Rao, D. S. P., O'Donnell, C. J., & Battese, G. E. (2005). An introduction to efficiency and productivity analysis. springer science & business media.
Cooper, W. W., Li, S., Seiford, L. M., Tone, K., Thrall, R. M., & Zhu, J. (2001). Sensitivity and stability analysis in DEA: some recent developments. Journal of productivity analysis, 15(3), 217-246.
Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Tone, K. (2007). Data envelopment analysis. A Comprehensive Text whith Models, Application, References and DEA-Solver Software, Second Edition, Springer Science, New York, 43-128.
Demir, Y., & Gençtürk, M. (2006). İMKB’de İşlem Gören Yerli Ve Yabancı Bankaların Göreli Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçümü. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 49-74.
Färe, R., Grosskopf, S., Norris, M., & Zhang, Z. (1994). Productivity growth, technical progress, and efficiency change in industrialized countries. The American economic review, 66-83.
Flegg, A.T., Allen, D.O., Field, K. ve Thurlow, T.W. (2004). Measuring The Efficiency of British Universities: A Multi Period Data Envelopment Analysis. Education Economics, 12, 231-239.
Hers, J. (1998). Human capital and economic growth: a survey of the literature. CPB Report, 2(36.41).
Jauhar, S. K., Zolfagharinia, H., & Amin, S. H. (2022). A DEA-ANN-based analytical framework to assess and predict the efficiency of Canadian universities in a service supply chain context. Benchmarking: An International Journal, (ahead-of-print).
Karataş, M., & Çankaya, E. (2010). İktisadi kalkınma sürecinde beşeri sermayeye ilişkin bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (3), 29-55.
Keskin, A. (2011). Ekonomik Kalkinmada Beşeri Sermayenin Rolü Ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 125-153.
Kounetas, K., Anastasiou, A., Mitropoulos, P., & Mitropoulos, I. (2011). Departmental efficiency differences within a Greek university: An application of a DEA and Tobit analysis. International Transactions in Operational Research, 18(5), 545-559.
Köksal, G., & Nalçaci, B. (2006). The relative efficiency of departments at a Turkish engineering college: A data envelopment analysis. Higher education, 51, 173-189.
Letti, A. G., Bittencourt, M. V. L., & Vila, L. E. (2022). Stochastic vs. deterministic frontier distance output function: Evidence from Brazilian higher education institutions. Journal of Productivity Analysis, 1-20.
Lucas Jr, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of monetary economics, 22(1), 3-42.
Mushkin, S. J. (1962). Health as an Investment. Journal of political economy, 70(5, Part 2), 129-157.
Noh, Y. (2011). Evaluation of the resource utilization efficiency of university libraries using DEA techniques and a proposal of alternative evaluation variables. Library Hi Tech, 29(4), 697-724.
Kalkınma Bakanlığı (2014). Onuncu kalkınma planı (2014-2018). Eğitim sisteminin kalitesinin artırılması özel ihtisas komisyonu raporu. Ankara: TC Kalkınma Bakanlığı.
Özdal, H. (2009). Mülakatlarla Türk Dış Politikası. (Ed: Habibe Özdal, Mehmet Yegin, Osman Bahadır Dinçer). Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu.
Özden, Ü. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
Salerno, C. S. (2002). On the technical and allocative efficiency of research-intensive higher education institutions. The Pennsylvania State University.
Schultz, T. W. (1968). Education and economic growth: Return to education. Readings in the Economics of Education, 277-292.
Taban, S., & Kar, M. (2006). Human capital and economic growth: Causality analysis, 1969-2001. Anadolu University Journal of Social Sciences, 6(1), 159-182.
Tomkins, C., & Green, R. (1988). An experiment in the use of data envelopment analysis for evaluating the efficiency of UK university departments of accounting. Financial Accountability & Management, 4(2), 147-164.
Tosunoğlu, B., & Uysal, M. (2012). İSO 500’de Yer Alan İmalat Sektöründeki Yabancı Sermaye Payına Sahip Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 333-344.
Uslu, A., Ertaş, F. C., & Yayar, R. (2018). Performansa dayalı etkinlik analizi: devlet üniversiteleri örneği. International journal of social ınquiry, 11(1), 255-276.
Van Biesebroeck, J. (2007). Robustness of productivity estimates. The Journal of Industrial Economics, 55(3), 529-569.
YÖK (2020). Yükseköğretimde yeni YÖK projeleri: Yükseköğretimde ihtisaslaşma ve misyon farklılaşması araştırma üniversiteleri. Ankara
YÖKAK veri tabanı (t.y.). https://yokak.gov.tr/raporlar/kurum-gosterge-raporlari.
Zoghbi, A. C., Rocha, F., & Mattos, E. (2013). Education production efficiency: Evidence from Brazilian universities. Economic Modelling, 31, 94-103.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 International JOURNAL OF SOCIAL HUMANITIES SCIENCES RESEARCH
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
