Bahtiyar Vahapzade’nin “Gülistan” Adlı Şiirinde Kalıplaşmış Dil Birimleri

Özet

Kalıplaşmış dil birimlerini deyimler, ikilemeler, atasözleri, kalıp sözler vd. oluşturur. Kalıplaşmış dil birimleri toplumun kültürünü yansıtır. Herhangi bir olay ya da durum karşısında ortak söylemlerde bulunan bireylerin ifadelerini anlamlandırır. Tarihi süreç içinde Türkçe çeşitli sosyal ve siyasal nedenlerin etkisiyle yirmiden fazla Türk lehçesine ayrılmış; toplumların yaşam biçimlerinin farklı olması hayata farklı gözlerle bakmaları bunun yanında da siyasi sebeplerle lehçelerin söz varlıkları zamanla farklılaşmıştır. Bu lehçeler yer aldıkları gruplara göre bazı taraflardan birbirleriyle benzerlik gösterirken bazı taraflardan da birbirlerinden ayrılmaktadır. Lehçelerin kullandığı ortak söz varlıkları, bu bakımdan önemlidir. Bazı lehçeler, söz varlığı bakımından büyük oranda ortaklık taşıdığı halde bazıları daha az ortaklık gösterir. Azerbaycan Türkçesi, aralarında ses, şekil ve anlam yönünden farklılıklar bulunmasına rağmen Türkiye Türkçesine en yakın lehçedir. Azerbaycan edebiyatının ünlü şahsiyetlerinden Bahtiyar Vahapzade Türkçeyi temiz bir şekilde kullanmaya gayret göstermiş, halkının yaşadığı duyguları her zaman eserleri ile dile getirmiş, Türk dilini, kültürünü en iyi şekilde eserlerine yansıtmış bir şahsiyettir. Bu bağlamda kalıplaşmış dil birimlerini de eserlerinde ustaca kullanmıştır. Çalışmamızda kalıplaşmış dil birimleri hakkında kısa bilgi verilmiş ve Bahtiyar Vahapzade’ye halk arasında büyük şöhret kazandıran “Gülistan” şiirinde kalıplaşmış dil birimleri incelenmiştir. İnceleme sonucunda bir değerlendirme yapılmıştır.