“Vanitas” Temalı Eserlerde Nesnenin Temsil Ettiği “Ölüm” ve “Hiçlik” Göstergelerinin İncelenmesi

Özet

Avrupa sanat tarihinde fanilik ve ölüm temalarını betimleyen çok fazla eser yer alır. Özellikle 16. Yüzyıl ve 17. Yüzyıllara arasında “vanitas” ismi verilen ölüm ve fanilik temalı natürmort eserler Avrupa sanatında önemli bir üslup haline gelir. “Momente mori” (ölümlü olduğunu hatırla) ilkesiyle Hıristiyan inançlarının yaşam ve ölüm arasındaki ahlaki değerlerini sembolik bir dile dönüştüren vanitas resimleri, kompozisyon içinde kullandığı nesneleri farklı bir anlatım biçimine dönüştürür. Nesnelerin ifade ettiği bu metaforik anlatım üslubu dünyevi zevklerin ve bilimin karşına ölüm ve faniliği ifade eden nesneler kullanarak görsel algılamayı madde ve mana arasında gerçekleşen içsel bir düşünme biçimine taşır. Orta Çağ’dan başlayarak, Rönesans ve Barok dönemde işlenen vanitas teması, toplum açısından insanın dünyanın maddi zenginliğine karşı din, yaşam ve ahlak ilişkili sosyolojik bağlamını görsel bir dil üzerinden kurar.