Arûz Hecelerinin Yapıları ve Kökenleri Bağlamında Muhibbî’nin Gül Redifli Gazelleri

Özet

Arûzla ilgili pek çok akademik çalışma yapılmışsa da sayısal verilerin ve bu verilere ilişkin sonuçların esas alındığı çalışma sayısı aynı düzeyde değildir. Oysa arûzla ilgili olarak şairlerin tercihlerinin değerlendirilebilmesi ve şairler ya da metinler arasında bir karşılaştırma yapılabilmesi için sayısal verilere dayalı arûz eksenli çalışmalara ihtiyaç vardır. Dahası arûzla ilgili çalışmalara ne düzeyde ihtiyaç olduğu ve bu tür çalışmaların araştırmacılara ne tür imkânlar sağlayacağı da ancak yeterince sayısal verinin ortaya konulmasıyla mümkün olabilecektir.

Bu değerlendirmeler ışığında çalışmada 16. yüzyılın padişah şairlerinden Muhibbî’nin gül redifli gazelleri, arûz heceleri açısından incelenip değerlendirilmiştir. Bu kapsamda şairin yayımlanmış dîvânında gül redifli 15 gazel tespit edilmiş olup gazellerdeki toplam beyit sayısı 90’dır. İlgili beyitlerin vezinleri dikkate alındığında 2.652 olması gereken hece sayısının medlerden dolayı 2.505’e düştüğü tespit edilmiştir. İnceleme ve değerlendirme sonrasında söz konusu gazellerdeki hecelerin yapıları ve kökenlerine ilişkin sayısal veriler ortaya konulmuştur. Bunların ardından verilerle ilgili analizler yapılarak dikkat çeken sonuçlar paylaşılmıştır. Arûzla yazılmış metinlerde daha çok hangi tür hecelerin kullanıldığı, hecelerin kökenlerinin hangi dillere ait olduğu gibi hususlar bu kapsamda değerlendirilmeye çalışılmıştır