Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisinde Duyguları Tanıma ve Duyguların İfadesinin Rolü
Abstract views: 7
/ 
PDF downloads: 5
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.12603051Anahtar Kelimeler:
Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi, Psikolojik İyi Oluş, Aleksitimi, Duyguları Tanıma, Duyguların İfadesiÖzet
Toplumsal cinsiyet, biyolojik farklılıkların ötesinde toplumun kadın ve erkek cinsiyetlerine yüklediği rol ve sorumlulukları ifade etmektedir. Erkek ve kadın arasındaki bu rol ayrımı, birtakım stereotipik beklentileri ortaya çıkartmaktadır. Kadından beklenen daha nazik ve kibar olması, pasif ve yardım sever olmasıdır. Toplum tarafından ideal erkek özellikleri ise çoğunlukla güçlü olma, hâkimiyet sahibi olma, fail olma, duygusallıktan ve kadınlık ile bağlantılı özelliklerden uzak olma ile ilişkilendirilmektedir. Tüm bu beklentiler ve bu beklentileri karşılamama durumu ise bireyler üzerinde baskı oluşturmaktadır. Yapılan çalışmalar, erkek toplumsal cinsiyet rolü stresinin erkeklerde görülen çeşitli ruhsal bozukluklar ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, erkek toplumsal cinsiyet rolü stresinin psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisini ve bu etkide duyguları tanıma ve duyguların ifadesinin aracı rolünü değerlendirmektir. Araştırmanın örneklemini 18 yaş üzeri, 236 erkek katılımcı oluşturmaktadır. Araştırma verisi “Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği”, “Psikolojik İyi Oluş Ölçeği”, “Perth Aleksitimi Ölçeği” ve “Sosyo-Demografik Bilgi Formu” ile toplanmıştır. Sonuçlar, erkeklerdeki toplumsal cinsiyet rolü stresi ile psikolojik iyi oluş düzeyi arasında negatif yönlü bir ilişki olduğunu ve bu ilişkide duyguları tanıma, duygu ifade zorluğu ve dışa vuruk düşünme düzeyinin aracılık rolü olduğunu göstermektedir. Toplumun farklı cinsiyet rollerine yönelik beklentileri, bireyler üzerinde stres oluşturabilmekte ve bu stres düzeyi bireylerin duyguya yönelik dikkat süreçlerini, duygularını tanıma ve ifade etme şeklini etkileyebilir. Tüm bu süreçler ise bireyin iyi oluş hali üzerinde olumsuz etki gösterebilmektedir.
Referanslar
Bagby, R. M., Taylor, G. J., & Parker, J. D. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—II. Convergent, discriminant, and concurrent validity. Journal of psychosomatic research, 38(1), 33-40.
Batty, M., & Taylor, M. J. (2003). Early processing of the six basic facial emotional expressions. Cognitive brain research, 17(3), 613-620.
Bayar, Ö., Haskan Avcı, Ö. & Koç, M. (2018). Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği’nin (ETCRSÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fakültesi Dergisi, 18 (1), 57-76.
Bhasin, K. (1997). Gender workshops with men: experiences and reflections. Gender & Development, 5(2), 55-61.
Bilge, Y. ve Bilge, Y. (2020). Aleksitiminin Dikkat-Değerlendirme Modelinin ölçümü: Perth Aleksitimi Ölçeğinin Türkçe psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(Ek 2), 71-79.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (Vol. 2). Pegem akademi.
Diener, E., Wirtz, D., Biswas-Diener, R., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., and Oishi S. (2009). New measures of wellbeing. Social Indicators Research Series, 39. Doi: 10.1007/978-90-481-2354-4 12
Dökmen, Z. (2004). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Sistem Yayıncılık.
Eisler, R. M., & Skidmore, J. R. (1987). Masculine gender role stress: Scale development and component factors in the appraisal of stressful situations. Behavior Modification, 11(2), 123–136.
Eisler, R.M., Skidmore, J.R., & Ward, CM. (1988). Masculine Gender-Role Stress: Predictor af Anger, Anxiety, and Health Risk Behaviors. Journal of Personality Assessment, 52, 133-141.
Fischer, A. H., & Manstead, A. S. (2008). Functions of emotion from an organizational perspective. Research companion to emotion in organizations. Cheltenham, UK.
Flannery, D. J. (1993) Affective expression and emotion in early adolescence: An introduction. Journal of Early Adolescence, 13(4), 356-360.
Gery, I., Miljkovitch, R., Berthoz, S., & Soussignan, R. (2009). Empathy and recognition of facial expressions of emotion in sex offenders, non-sex offenders and normal controls. Psychiatry research, 165(3), 252-262.
Güleç, H., Sayar, K., Topbaş, M., Karkucak, M., & Ak, İ. (2004). Fibromiyalji sendromu olan kadınlarda aleksitimi ve öfke. Türk Psikiyatri Dergisi, 15(3), 191-198.
Hayes, A. F. (2022). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (3. Baskı). Guilford publications.
Honkalampi, K., Hintikka, J., Tanskanen, A., Lehtonen, J., & Viinamäki, H. (2000). Depression is strongly associated with alexithymia in the general population. Journal of psychosomatic research, 48(1), 99-104.
Howson, R. (2006). Challenging hegemonic masculinity. Routledge.
Ilgaz, H. H. (2020). Yetişkinlerde umudu yordamada toplumsal cinsiyet rolleri ve öznel iyi oluşun etkisi [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. (643633), SB Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi.
Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım
Katz, I. M. and Campbell, J. D. (1994). Ambivalence over emotional expression and wellbeing: Nomethetic and ideographic tests of the stress buffering hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 67, 513–524.
Kavuncu, N. (1987). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri'nin Türk toplumuna uyarlama çalışması [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi.
King, L. A. and Emmons, R. A. (1990). Conflict over emotional expression: Psychological and physical correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 64-877.
Kirmayer, L. J., & Robbins, J. M. (1993). Cognitive and social correlates of the Toronto Alexithymia Scale. Psychosomatics, 34(1), 41-52.
McDermott, M. J., Tull, M. T., Soenke, M., Jakupcak, M., & Gratz, K. L. (2010). Masculine Gender Role Stress and Posttraumatic Stress Disorder Symptom Severity Among İnpatient Male Crack/ Cocaine Users. Psychology of Men & Masculinity, 11, 225–232.
Novick-Kline, P., Turk, C. L., Mennin, D. S., Hoyt, E. A., & Gallagher, C. L. (2005). Level of emotional awareness as a differentiating variable between individuals with and without generalized anxiety disorder. Anxiety Disorders, 19, 557-572.
Obeid, S., Akel, M., Haddad, C., Fares, K., Sacre, H., Salameh, P., & Hallit, S. (2019). Factors associated with alexithymia among the Lebanese population: results of a cross-sectional study. BMC psychology, 7, 1-10.
Özmete, E. (2016). Evli Kadınlar ve Erkekler için Psikolojik İyi Oluş Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlaması. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 78, 361-391.
Palas Karaca, P. & Çubukçu Aksu S. (2020). Sağlık hizmetleri öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(7), 91-100.
Pennebaker, J. W. (1995). Emotion, disclosure, and health: An overview. J W Pennebaker (Ed.), Emotion, disclosure, and health. Washington, D.C.: American Psychological Association.
Preece, D., Becerra, R., Robinson, K., Dandy, J. & Allan, A. (2018). The psychometric assessment of alexithymia: Development and validation of the Perth Alexithymia Questionnaire. Pers Indiv Differ 2018; 132, 32-44.
Ryff, C.D., & Singer, B.H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies, 9(1), 13-39.
Sancar, S. (2009). İmkânsız iktidar: Ailede, piyasada ve sokakta erkekler. Metis Yayınları.
Sancar, S. (2016). Türk modernleşmesinin cinsiyeti: Erkekler devlet, kadınlar aile kurar. A Journal of Identity and Culture, 5, 116-120.
Sauer, M.K. (1992). The Role Of Masculine Gender Role Stress in Expressivity and Social Support Network Factors [Unpublished doctoral dissertation]. Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg, VA.
Schwartz, G. E., & Kline, J. P. (1995). Emotion, Disclosure, & Health. J. W. Pennebaker (Ed.), Repression, emotional disclosure, and health: Theoretical, empirical, and clinical considerations (s. 181-185). American Psychological Association
Taylor, G. J. (1984). Alexithymia: Concept, measurement and implications for treatment. Amer. J. Psychiat., 141, 725–732.
Telef, B. B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-3), 374-384.
Thompson, E. H. & Pleck, J. H. (1986). The Structure of Male Role Norms. American Behavioral Scientists, 29, 531-543.
Türkoğlu, B. (2013). Violence as a way of reconstructing manhood: The role of threatened manhood and masculine ideology on violence against women [Unpublished Thesis]. Middle East Technical University, the Graduate School of Social Sciences.
Yıldız, B., & Güllü, A. (2019). Duygu Düzenleme Süreçleri ve Aleksitimi Arasındaki İlişkide Belirsizliğe Tahammülsüzlüğün Aracı Rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 201-217.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
