Bir Cumhuriyet Dönemi Endüstri Yapısı/Yerleşkesinin Dönüşümü: Sümerbank Merinos Yünlü Dokuma Fabrikası Örneği
Abstract views: 79
/ 
PDF downloads: 51
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13880766Anahtar Kelimeler:
Sümerbank, Merinos Fabrikası, endüstri yapısı, kentsel dönüşüm, yeniden işlevlendirmeÖzet
Endüstri Devrimi ile başlayan sanayileşme hareketleri Osmanlı Devletinde 19. yüzyılda hissedilmeye başlamıştır. Sanayileşme hareketleri Osmanlı topraklarının her yerinde aynı gelişimi gösterememiş, genelde başkent İstanbul ve yakın çevresinde gelişmiştir. Eskiden küçük atölyelerde ve şehrin farklı bölgelerine dağılmış şekilde gerçekleşen üretim, makinelerin içinde bulunduğu ve üretimin seri bir şekilde gerçekleştiği yeni mekanlara ihtiyaç duymuş; bu da yeni mimari tip olan sanayi yapılarının doğmasına sebep olmuştur. Bu süreçte özel teşebbüs ya da devlet eliyle çok sayıda kurulan sanayi yapılarının teknik ekipmanı ve teknik elemanı genellikle teknolojinin getirildiği ülkeden sağlanmıştır. Geç Osmanlı’da başlayan sanayileşme Erken Cumhuriyet Döneminde de sürdürülmüştür. Öncelikle özel teşebbüslerle kurulan sanayi tesisleri süreç içinde devletin kurduğu kurumlar tarafından kurulmaya başlanmıştır. Bu kuruluşlardan biri olan Sümerbank tarafından kurulan Bursa Merinos Yünlü Dokuma Fabrikası, Erken Cumhuriyet döneminin sosyolojik, ideolojik, toplumsal modernleşmesinin yoluna açan sanayi yapılarındandır. Bu çalışmada, Sümerbank bünyesinde kurulan Bursa Merinos Yerleşkesi’nin tarihsel süreç içinde geçirdiği gelişim/değişim incelenerek 2000’lerin başında geçirdiği özelleştirme sürecinden sonraki dönüşümü koruma bağlamında irdelenmiştir.
Referanslar
Altun, M, Ünlü, H. ve Kesrikoğlu, F. (2001). Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Bursa ve Merinos. Uludağ Üniversitesi Basımevi.
Anonim. (1952). SümerBank Bursa Merinos Fabrikası (6). Ulus Basımevi.
Anonim. (2002).Sümerbank Merinos Fabrikası. Bursa Kültür ve Sanat Yayınları.
Arıtan, Ö. (2005). Erken Cumhuriyet Döneminde Sümerbank Yerleşkeri: İdeolojik, mekânsal bir okuma. Arredamento, (1). 102-109.
Arıtan, Ö. (2004). Kapitalist/sosyalist modernleşme modellerinin erken cumhuriyet dönemi mimarlığının biçimlenişine etkileri-Sümerbank KİT yerleşkeleri üzerinden yeni bir anlamlandırma denemesi. (yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
Bursa Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Arşiv Belgeleri (1990-2015).
İktisat Vekaleti. (1933). Raporlar, Kısım I, Sınai Tesisat ve İşletme. (s.19). Başvekalet Matbaası.
Kaprol, T. (2002).Cumhuriyet Sonrası 1930-1950 Yılları Arasında Bursa’da Mimari Gelişim. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, (1) 183-190.
Köksal, G. (2005). İstanbul’daki endüstri mirası için koruma ve yeniden kullanım önerileri. (yayınlanmamış doktora tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi.
Köksal, G. (2012a). Endüstri mirasını koruma ve yeniden kullanım yaklaşımı. Güney Mimarlık, (8). 18-24.
Köksal, G. (2012b). Kültürel Miras ve Endüstri Mirası Yönetimi. Aksoy, A. ve Ünsal, D. (ed.) Kültürel Miras Yönetimi içinde (s. 150-151). Anadolu Üniversitesi yayınları.
Kayın, E. (2013). Endüstri mirasına yönelik koruma müdahalelerini değerlendirme ölçütleri ve Terkos Pompa İstasyonu. Mimaris,t (370).
Omay Polat, E. (2008a).Modern mimarlık mirasını onaylamak: yasal süreç ve tescil kararlarına bakış. Mimarlık, (340).
Omay Polat, E. (2008b). Türkiye’nin modern mimarlık mirasının korunması- kuram ve yöntem bağlamında bir değerlendirme. (yayınlanmamış doktora tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi.
Sarıgöz, A. (2018). Erken Cumhuriyet Dönemi endüstri yapılarından Sümerbank Bursa Merinos Yerleşkesi. (yayınlanmamış yüksek lisans tezi) MSGSÜ.
Önel, H. (2005). Bursa Atatürk Kültür Merkezi ve Merinos Kültür Parkı Kentsel Dönüşüm Projesi raporu.
Tanyeli, G. (1995). Rahmi M.Koç sanayi müzesi. Arredamento Dekorasyon, (1). 114-121.
Tanyeli, G. (1998). Endüstri Arkeolojisi. Arredamento Mimarlık, 100(2), 92-99.
Toprak, Z. (1985). II. Meşrutiyet ve Osmanlı Sanayii. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, c. 5, 1348-1359.
Tuna, S. (2002).Türkiye’de devlet işletmeleri -1930/1940. (yayınlanmamış doktora tezi) İstanbul Üniversitesi.
Uysal, İ. (1977). Hazır Giyim Fabrikası. Merinos Gazetesi, (6). 90-91.
Zeybekoğlu S. (2010). Bir mekan analizi: Sümer Holding A.Ş. Bursa Merinos Yünlü İşletmesi. Güney Marmara Mimarlık Dergisi, (13). 7-11.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
