Şevkânî’nin Fethü’l-Kadîr Adlı Tefsirinde Müşkil Âyetleri Tevil Metodu

Özet

Bu makalede Şevkânî’nin Fethü’l-Kadîr isimli tefsirindeki müşkil âyetler araştırma konusu yapılmıştır. Araştırmanın amacı Şevkânî’nin söz konusu eserinde çelişkili görünen âyetleri nasıl bağdaştırdığı ve aralarında varmış gibi görünen tenakuzu nasıl tevil ettiğini ortaya çıkarmaktır. Zira bu durum, yaşadığı dönemde pek çok eser telif etmiş ve müctehid derecesine ulaşmış bir müfessirin Kur’ân âyetleri arasında müşkil görünen hususları nasıl tevil ettiğinin anlaşılması ve neticede Kur’ân’ın doğru anlaşılmasına katkısı açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılarak Şevkânî’nin Fethü’l-Kadîr adlı 5 ciltlik tefsiri ele alınmıştır. Buna ilaveten konunun anlaşılmasına katkı sunacak diğer eserlerden de istifade edilmiştir. Araştırmanın asıl konusuna geçmeden evvel kavramsal çerçeve bağlamında müşkilin lügavî anlamları, Müşkilü’l-Kur’ân kavramının tanımı, tercih kaideleri, tenakuz sebepleri ve şekilleri hakkında kısa malumat sunulmuştur. Araştırma neticesinde şunları söyleyebiliriz: Şevkânî eserinde Müşkilü’l-Kur’ân konusuna yer vermiştir. O aralarında çelişki ve tenakuz varmış gibi görünen âyetlerle ilgili hem kendi reyini hem de konuya ilişkin rivâyetleri ele almıştır. Müellif, âyetler arasında zahirde tenakuz varmış gibi görünse de gerçekte asla bir çelişkinin olmadığını açıklığa kavuşturmuştur. O, müşkil âyetleri bağdaştırmak için bazen kendisinden önceki müfessirlerin görüşlerine yer vermiş, bazen başta İbn Abbas olmak üzere müşkil görünen âyetlerle ilgili nakillerde bulunmuştur. Müfessir, muhtelif görüşleri zikrettikten sonra kendi tercihini belirtmiştir. O, bazen de âyetlerin cem edilmesine ilişkin pek çok rivâyeti aktarmakla yetinmiş ve bu konudaki tercihi okurlarına bırakmıştır.