Kent Meydanlarındaki Dokuların Okunabilirlik ve Karmaşıklık Niteliklerine Göre İncelenmesi: Paşa Camii ve Şeyh Lütfullah Camii Meydanları
Abstract views: 52
/ 
PDF downloads: 9
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13864156Anahtar Kelimeler:
Kent meydanı, Okunabilirlik, Karmaşıklık, mekan dizimi, fraktal geometriÖzet
Kent meydanları, şehirlerin sosyal, kültürel ve ekonomik dinamiklerinde merkezi bir rol oynayan açık kamusal mekanlardır. Bu mekanların kentsel tasarım kriterlerine göre düzenlenmesi bu alanlardaki kaliteyi etkiler. Kentsel tasarım kriterlerinden biri olan okunabilirlik, kentsel kaliteyi tanımlayan ve mekânsal kurgu ile ilgili bir kavramdır. Okunabilirlik, mekânın parçalarının kolayca tanınmasını ve bunların zihinde birbirleriyle bağlantılı bir biçimde ilişkilendirilmesini ifade eder. Kentsel tasarım kriterlerinden bir diğeri ise karmaşıklıktır. Meydanları çevreleyen yapıların türleri, cepheleri ve yükseklikleri görsel karmaşıklık düzeylerini etkileyerek zengin kentsel dokunun oluşumunda etkili olur. Cephelerin biçimsel yapılarının oluşturduğu görsel karmaşıklık bireylerin mekân seçimini ve davranışını etkiler.
Bu araştırma, Balıkesir kent merkezinde son dönemde yenilenen Paşa Camii ile Şeyh Lütfullah Camii meydanlarını görsel okunabilirlik ve karmaşıklık kavramlarına göre sayısal yöntemlerle incelemiştir. Çalışma alanı olarak seçilen meydanların okunabilirlik verileri mekân dizimi görünürlük analizleri kullanılarak elde edilmiştir. Meydanı çevreleyen cephelerin karmaşıklık verileri ise fraktal geometri bulguları ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Paşa Camii meydanının okunabilirliği oldukça yüksek olarak belirlenmiş, Şeyh Lütfullah Camii meydanın okunabilirliği sınır değerlerde olduğu saptanmıştır. Meydanı çevreleyen cephelerin karmaşıklık düzeyleri ise her iki meydan için benzerlik göstermiş ve yüksek olarak bulunmuştur.
Referanslar
Appleyard, D. (1970). Styles and methods of structuring a city. Environment and behavior 2(1).
Carmona, M., Heath, T., Oc, T. and Tiesdell, S. (2003). Public places, urban spaces. Oxford: The Architectural Press.
Carmona, M., Tiesdell, S., Heath, T. and Oc, T. (2010). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. Oxford: Architectural Press, Elsevier.
Cutini, V., (2014). Spatıal Analysıs Of Urban Squares ‘Sıccome Umbellıco Al Corpo Dell’uomo, Journal of Land Use, Mobility and Environment.
Ewing, R. and Clemente, O. (2013). Measuring Urban Design Metrics for Livable Places. Washington, DC: Island Press.
Femmam, N., Boukhabla, M., Mazouz, S., 3, Femmam, A., (2023). Analysis and reading of the quality of an urban public space via space Syntax, Technium Social Sciences Journal, Vol. 39, 554-568.
Flickr (t.y.).https://www.flickr.com/photos/orcin70/albums/72157676056731310/with/31383446176.
Gehl, J., (2011). Life Between Buildings, Island Press, Washington.
Hillier, B., Hanson, J. (1984). The Social Logic Of Space, Cambridge: Cambridge University, London.
Hillier, B. (2007). Space is the Machine: A Configurational Theory of Architecture. Space Syntax.
Hussein, D., (2020). A user preference modelling method for the assessment of visual complexity in building façade, Smart and Sustainable Built Environment, Vol. 9 No. 4, 2020 pp. 483-501.
Kashani, M., H., S., Pazhouhanfar, M., (2023). Role of physical attributes of preferred building facades, Environment, Development and Sustainability, 26:13515–13534.
Jacobs, J., 2017 (2011). Yenilenmiş baskı, Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı, (Çev. Doğan, B.,), Metis Yayınları, İstanbul, (Orijinal Yayın Tarihi, 1961).
Jacobs, A. and Appleyard, D. (1987). Toward an urban design manifesto. Journal of the American Planning Association 53(1), 112-120.
Kaplan, S., Kaplan, R., (1989), The experience of nature: a psychological perspective. New York: Cambridge University Press.
Kim, Y. O. and Penn, A. (2004). Linking the Spatial Syntax of Cognitive Maps to the Spatial Syntax of the Environment. Environment and Behavior, 36 (4), 483-504.
Krier, R., (1979). Urban Space, Academy Editions, London.
Köseoğlu, E., (2018). Mekânsal Okunabilirlik, Biçimsel, Dizimsel ve Öznel Boyutları. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları.
Küçükyağcı, Ö., P., (2020). Kent Meydanlarının Mekân Tasarımı Niteliklerinin Bulanık Mantık ile Değerlendirilmesi, Doktora tezi, İstanbul Teknik üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Lee, J., H., and Ostwald, M., J., (2021). “Fractal Dimension Calculation and Visual Attention Simulation: Assessing the Visual Character of an Architectural Façade.” Buildings 11 (4): 163.
Lee, H., J., Ostwald, M. J., (2023). The ‘visual attractiveness’ of architectural facades: measuring visual complexity and attractive strength in architecture. Architectural Science Review,66/1, 42-52.
Lynch, K., 2020 (2010). Yenilenmiş baskı, Kent İmgesi, (Çev. Başaran, İ.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, (Orijinal Yayın Tarihi, 1960).
Lynch, K., (1981). A Theory Of Good City Form, The Mit Press, London.
Mahfaud, S., Bada, Y., Cutini, V., (2022). The impact of the urban structure on the public squares uses: a syntactic analysis Case of Bejaia city, Algeria, International review for spatial planning and sustainable development in B: Planning Analysis and Simulation, Vol.10 No.2 (2022), 92-110
Mandelbrot, B. B. (1977). Fractals, Form, Chance, and Dimension. Freeman, San Francisco.
Moughtin, J. C. (1992). Urbanism in Britain. The Town Planning Review.
Moughtin, J. C. (2003). Urban design: street and square. Great Britain: Architectural Press.
Ostwald, M., J., and Vaughan, J., (2016). The Fractal Dimension of Architecture. Cham, Switzerland: Birkhäuser.
Rapoport, A., (1990). History and Precedent in Environmental Design. New York: Kluewr Academic Publishers, Plenum Press.
Rostami, A., Fatehi, H., B., (2022). Urban square design with pedestrian approach based on space syntax method (Case study: Aysan project area of Tabriz), International Journal of Health Sciences, 6(S7).
Semerci, F., (2014). Meydanların İşlevsellik Analizi: İstanbul Tarihi Yarımada örneği, (Doktora Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 380802).
Sohrabi, M., (2015). Analysis of the Place of Outdoor Architecture in the Legibility of Spaces. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 3(3).
Stamps, A. E. (2002). Fractals, skylines, nature and beauty. Landscape and Urban Planning, 60(3), 163-184.
Tedjari, A., F., Abbaoui, M., (2022). Space Syntax for Evaluating Attractivity and Visit Frequency A Comparative Study of Two Public Squares of Downtown Setif (Algeria), Engineering, Technology & Applied Science Research, Vol. 13, No. 1.
Türk, H., Oral, M., (2022). Sivas Tarihi Kent Meydanı’nın Mimari ve Mekânsal Bağlamda Mekân Dizimi Yöntemi İle Analiz Edilmesi, Hars Akademi, 5 (1), 185-201.
Turner, A. (2001). "Depthmap: A Program to Perform Visibility Graph Analysis." Proceedings of the 3rd International Space Syntax Symposium.
Turner, A., (2007). To move through space, Lines of vision and movement, In Proceedings Space Syntax. 6th International Symposium, 037.
Van Nes, A., & Yamu, C. (2021). Introduction to Space Syntax in Urban Studies. In Introduction to Space Syntax in Urban Studies.
Wikipedia (t.y.). https://tr.wikipedia.org/wiki/Za%C4%9Fnos_Pa%C5%9Fa_Camii.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
