Erzincanlı Faik Osman’ın Şiirlerinde I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele
Abstract views: 94
/ 
PDF downloads: 30
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14045189Anahtar Kelimeler:
Tarih, Faik Osman, I. Dünya SavaşıÖzet
Edebiyat, tarih biliminin yardımcı disiplinlerinden biri olarak, geçmişin aydınlatılmasında ve yorumlanmasında kritik bir rol üstlenmektedir. Tarihi olayların aktarımında kullanılan destan, roman ve şiir gibi edebi türler, sadece olayların kronolojik anlatımını sunmakla kalmayıp, aynı zamanda dönemin sosyo-kültürel dinamiklerini de yansıtmaktadır. Yazarların öznel perspektifleri ve duygusal yorumları, bu eserlerin tarihsel gerçeklikten belirli ölçüde sapmasına neden olabilse de, tarihçiler için zengin ve çok boyutlu bir veri kaynağı teşkil etmektedir. Şiir ve roman gibi edebi türlerin içerdiği temalar ve motifler, ilgili dönemin zeitgeist'ını (dönem ruhunu) ve toplumun kolektif psikolojisini anlamamıza imkân tanımaktadır. Bu bağlamda, edebi eserler tarih araştırmalarında birincil kaynak niteliği taşımakta ve geçmişe dair daha derinlikli ve nüanslı bir kavrayış sunmaktadır. Türk edebiyatı ve tarihinin kesişim noktasında yer alan önemli şahsiyetlerden biri de Erzincanlı Faik Osman'dır. Faik Osman, şiirlerinde I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele Dönemi gibi Türk tarihinin dönüm noktalarını teşkil eden olaylara geniş yer vermiştir. Bu çalışmada, Faik Osman'ın şiirlerinde tezahür eden tarihi olayların tahlili ve yorumlanması hedeflenmektedir.
Faik Osman'ın edebi üretimi, sadece bireysel bir sanatsal ifade olarak değil, aynı zamanda dönemin toplumsal ve siyasi atmosferinin bir yansıması olarak da değerlendirilmelidir. Şairin I. Dünya Savaşı'na dair şiirlerinde, savaşın yıkıcı etkilerinin yanı sıra, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki toplumsal ve siyasi çalkantılar da gözlemlenebilmektedir. Örneğin, "Çanakkale Destanı" adlı şiirinde Faik Osman, sadece savaşın askeri boyutunu değil, aynı zamanda Türk milletinin varoluşsal mücadelesini de etkileyici bir dille aktarmaktadır. Millî Mücadele Dönemi'ne ilişkin şiirlerinde ise Faik Osman, ulusal bilincin uyanışını ve bağımsızlık arzusunu vurgulayarak, dönemin ruhunu yansıtmaktadır. "İstiklal Marşı'na Nazire" adlı şiiri, sadece edebi bir eser olarak değil, aynı zamanda Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin sembolik bir ifadesi olarak da okunabilir. Bu bağlamda, Faik Osman'ın şiirlerinin tarihsel bir lens aracılığıyla incelenmesi, sadece edebi bir analiz değil, aynı zamanda interdisipliner bir yaklaşımı da gerektirir. Şairin kullandığı imgeler, metaforlar ve dilsel tercihler, dönemin sosyo-politik dinamiklerini anlamak için önemli ipuçları sunmaktadır. Örneğin, şiirlerinde sıkça kullanılan vatan, millet ve bayrak gibi semboller, dönemin milliyetçilik anlayışını ve ulusal kimlik inşa sürecini yansıtmaktadır. Erzincanlı Faik Osman'ın şiirlerinin tarihsel bağlamda incelenmesi, edebiyat ve tarih disiplinlerinin verimli bir şekilde kesiştiği bir alan sunmaktadır. Bu çalışma, sadece bir şairin eserlerinin analizi değil, aynı zamanda Türk tarihinin kritik bir döneminin edebi bir perspektiften yeniden değerlendirilmesi olarak da görülebilir. Bu tür interdisipliner yaklaşımlar, tarihsel olayların daha bütüncül ve çok boyutlu bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulunmakta ve geleneksel tarih yazımını zenginleştirmektedir.
Referanslar
Akbulut, U.,& Kaya, R. (2010). Lise tarih ders kitaplarında tarihle ilişkili bilim dalları. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(9), 33-45.
Artan, A. (2012). Millî Mücadele Döneminin işlenmesinde? Ateşten Gömlek? romanının kullanılması (Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitim Anabilim Dalı, Ankara).
Aslan, Ö. (2018). Erzincanda tasavvuf kültürü ve Nakşbendîlik (Master'sthesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Aydoğan, T. Birinci Dünya Savaşından sonra Erzurum ve Van vilayetlerinde sosyal ve ekonomik durum (1918-1920) (Yükseklisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Balabanlılar, M. (2003). Türk romanında Kurtuluş Savaşı: inceleme (Vol. 330). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Bastem, M. (2010). Büyük Taarruz’da hava muharebeleri (Yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Biçici, M. (2014). Hatıralarla Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girişi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(13), 693-722.
Bozan, O. (2017). 20. yüzyılın başında eşraf-aşiret çatışması: Milli aşireti ve Diyarbakır eşrafı örneği. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 33, 1-46.
Bozan, O. (2021).Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele döneminde Mardin. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
Burke, P. (2002). Fransız tarih devrimi: Annales okulu (M. Küçük, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Çomak, S. (2019). İzmir’in işgalinden Mudanya Mütarekesi’ne kadar Batı Cephesindeki siyasi ve askeri olaylar (Yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Dönmez, E. (2012). Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Milli Mücadele’ye yansımaları (Yüksek lisans tezi, Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Efe, İ. (2019). Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na sürüklenişinde Goben ve Breslou hadisesinin rolü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 41, 135-146.
Eryılmaz, D. (2015). Edebiyatta Birinci Dünya Savaşı: Fransız, Türk ve Ermeni literatürlerinde Birinci Dünya Savaşı anıları (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ermeni Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı).
Gökçen, S. (2018). M. Kemal’in Erzincan’a yaptığı ziyaretler. Akademik Tarih ve Düşünceler Dergisi, 5(14), 152-169.
Gümüşalan, N. (2015). Birinci Dünya Savaşı sürecinde ülke genelinde yaşanan sosyo-ekonomik sıkıntıların Maraş bölgesi üzerindeki etkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 431-445.
Hacı Hüseyin, L. (2020). Birinci Dünya Savaşı yıllarında İzmir’de beslenme sorunu (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılâpları Enstitüsü).
Herodot. (1991). Herodot tarihi (M. Ökmen, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kalemli, H. (2018).İstanbul’da ilk kurtuluş bayramı kutlamaları. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 62, 109-142.
Karabulut, I. (2014). İngiliz arşiv belgelerine göre Birinci Dünya Savaşı’nda Goben/Yavuz ve Breslou/Midilli gemileri (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Komisyon. (2013). Osmanlı belgelerinde Birinci Dünya Harbi (Yayına hazırlayanlar: Komisyon). İstanbul: BOA Genel Müdürlüğü Yayınları.
Kütükoğlu, M. S. (2014). Tarih araştırmalarında usûl. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Miser, S. (2021). Mudanya Mütarekesi sürecinde tarafların politik tutumları ve Boğazlar bölgesindeki askeri hareketlilik (Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Öğün, T. (2004). Vilâyet-i Şarkiye mültecileri (1915-1923). Ankara: Babil Yayıncılık.
Özbayık, R. M. (2018). Atatürk dönemi Erzincan (1923-1938) (Yüksek lisans tezi, Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Özçelik, İ. (2001). Tarih araştırmalarında yöntem ve teknikler. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Özçelik, M. (2009). Türk basınına göre Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin tarafsızlığı. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21, 213-232.
Öztaş, S. (2018). Tarih derslerinde bir öğretim materyali: Edebi ürünler. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 11(11), 27-41.
Sarıçiçek, R.,& Acar, K. (2017). Erzincanlı Fâik Osman ve Halid Bey destanı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 124-144.
Sonyel, S. R. (1995). Türk Kurtuluş Savaşı ve dış politika (Cilt 1). Ankara: TTK.
Sönmez, B. (2014). Sarıkamış Kafkas Cephesinden sonra yerli halk ve esirlerin durumu. 1914’ten 2014’e Birinci Dünya Savaşını Anlamak Uluslararası Sempozyum, 328.
Şentürk, B. (2016). Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale’deki tabyalar (Yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Şimşeker, S. A. (2014). İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin ekonomi politikalarında topyekün harbin etkisi ve Kara Kemal Bey'in yeri (Yükseklisans Tezi, Stratejik Araştırmalar Enstitüsü).
Taş, K. Z. (2003). Erzincan’ın düşman işgalinden kurtuluşu. Atatürk Araştırma Merkezi Konferans Bildirisi, 371-381.
Tatar, C. (2018). Türk havacılık tarihi (1909-1954): Milli mücadele öncesi ve sonrası Türk havacılığı (Doktora tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı).
Tüzün, N. (2019). Birinci Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’de yaşanan sosyal ve ekonomik meseleler (İkdam, Sabah, Tasvir-efkar, Tercüman-ı Hakikati Tanin örneği) (Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakın Çağ Ana Bilim Dalı).
Uçmaz, A. (2019). Devlet-aşiret ilişkileri: Miranlı Mustafa Paşa (Aşiret-eşkıya-Hamidiye alayları). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Uzun, A. (2020). Birinci Dünya Savaşı öncesi Osmanlı donanmasının itilaf donanmalarıyla karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi, Milli Savunma Üniversitesi Alparslan Savunma Bilimleri Enstitüsü Harp Tarihi Ana Bilim Dalı Askeri Tarih Programı).
Yavuz, R. (2016).Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan Sevr Barış Antlaşması’na giden süreçte Türk diplomasisi (Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılâpları Tarihi Enstitüsü).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
