SON OSMANLI MECLİS-İ MEBUSAN SEÇİMLERİNDE YAYIMLANAN BİR TALİMATNAME VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Özet

Osmanlı Devleti’nde biri I. Meşrutiyet Döneminde dördü de II. Meşrutiyet ve Mütareke Döneminde olmak üzere toplam beş seçim yapılmıştır. İlk seçim 1876/1877 yılında I. Meşrutiyet Döneminde yapılmıştır. Bu seçimin sonucunda teşekkül eden Meclis-i Mebusan bir seçim kanunu hazırlamış ve bu kanun Ayan Meclisinden de geçmiştir. Sultan II. Abdülhamit meclislerden geçen bu taslağı onaylamadan 1878’de Meşrutiyet yönetimini sonlandırmıştır. Aradan otuz yıl geçtikten sonra 1908’de II. Meşrutiyet ilan edildiğinde yine II. Abdülhamit’in iradesiyle bu taslak İntihab-ı Mebusan Kanunu olarak yürürlüğe girmiştir. Bundan sonra da 1908, 1912, 1914 ve 1919’da seçimler yapılmıştır. Seçimler genel olarak bu İntihab-ı Mebusan Kanunu esas alınarak yapılsa da zaman zaman seçimlerle ilgili bakanlar kurulu kararları yani kararnameler de çıkarılmıştır. Kanun ve kararnamelerde belirtilen hususları açıklamak, pekiştirmek ya da bunlara dikkat çekmek veya yeni gelişmeleri düzenlemek amacıyla talimatnameler de hazırlanmıştır. Osmanlı Devleti’nin hazırlamış olduğu Son Seçim Talimatnamesi T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığında DH. İ. UM. EK. 00114. 00035. 001 numara ile kayıtlı bulunmaktadır. Bu talimatname bazı gazetelerde de yayımlanmıştır. Bu çalışmada Devlet Arşivlerinde bulunan bu talimatname esas alınmıştır. Bu talimatnamenin seçimler üzerindeki etkisi incelenmiştir.