BATI RESİM SANATINDA ORYANTALİZM AKIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Özet

Batı resminde Oryantalizm kavramı ilk ortaya çıktığı andan itibaren Batı ve Doğu ayrımı üzerine inşa edilmiştir. İlk önceleri coğrafi bir ayrıştırma ile başlamış olan ayırım süreç içinde üstünlük söylemleri ve sanatçıların kurgusal anlatımları ile bir hâkimiyet aracı haline gelmiştir. Oryantalizm Avrupa resim sanatında 13. yüzyılda ortaya çıkmakla birlikte 19. yüzyılın başından itibaren kendini hissettirmeye başlamış ve bir sanat akımı olarak nitelendirilmiştir. Bütün Asya ve Ortadoğu’yu kapsayan Oryantalizm akımı aslında Türk-İslam dünyası ile çerçevelenir. Oryantalist Batılı ressamlar çoğunlukla öteki olarak algıladıkları Doğu dünyasını benmerkezci bakış açılarıyla yabancılaştırmaya çalışmışlardır. Oryantalizm kavramı Fransız sanatçıların öncülüğünde ortaya çıkmış bir sanat akımıdır. Modernizmin ilk evrelerinde ortaya çıkan Oryantalizm resim ile başlamış ve diğer sanat dallarına da yayılmış ve “ötekileştirmeyi” konu edinerek pratikte gelişmiştir. Batı’nın Doğu’yu egemenliği altına alarak onları sömürge haline getirmek istemesi ile Oryantalizm fikri kültürel ve siyasal güç unsurunun ismine dönüşmüştür. Oryantalist resme konu olan coğrafi bölgenin kültür ve sanatı genellikle primitif sanat olarak görülür. Batı’nın Oryantalist resmi ötekinin temsilinde karşımıza güçlü bir silah olarak çıkmaktadır. İslam dünyasının sosyal ve kültürel dünyasının betimlenmesinde sanatın aracılık yapması ile birlikte Batı’nın Doğu’ya ait görsel belleğinin ve basmakalıp yargıların oluşmasında çok etkin rol oynamıştır. Doğu coğrafyasına ait mekânların farklılıkları ressamların tuvallerinde nesnelerin temsilindeki tercihleri ile birlikte homojen bir Doğu tasvirine bürünmüştür. Batılı Oryantalist ressamların resimlerinde Doğu masalsı bir dil ile gerçek dünya değilmiş gibi işlenmiştir. Bu araştırmada Batılı Oryantalist sanatçıların resimlerinde kullanmış oldukları imge, işaret ve semboller incelenecektir. Oryantalist sanatçıların eserlerinde kapalı bir şekilde yer verdikleri motiflerin anlamları ve alt metinlerde izleyiciye vermeğe çalıştıkları mesajlar açığa çıkarılmaya çalışılacaktır. Bu araştırmada 18. Yüzyılın sonları ve 19. Yüzyılın başlarında ortaya çıkan Oryantalizmin Batı düşüncesinde Doğu üzerine sanatçıların söylemleri ortaya konularak oryantalist resimlerdeki Doğu imajına yönelik göstergeler incelenecektir.