AZİZ NESİN’İN BURSA ANILARINDA ŞEKİLLENEN SÜRGÜN KİMLİĞİ

Özet

Aziz Nesin, modern Türk edebiyatı içerisinde siyasal tercihleri, ironik anlatımı ve birçok türde eser vermesi ile dikkat çekici bir isimdir. Aziz Nesin, 1940’lı yılların toplumcu gerçekçi yazarları ile birçok açıdan aynı kaderi yaşamıştır. Yazar, Bir Sürgünün Anıları ile 1948 yılında Bursa’da geçen dört aylık sürgün yaşamını tüm çıplaklığıyla okuyucularla paylaşmıştır. Anılar Aziz Nesin’in özel hayatı hakkında kıymetli bilgiler verdiği gibi, 1948 yılı Bursa’sı sokaklarını, kurumlarını, insan profilini ve devlet erkinin davranış kalıplarını göstermesi bakımından önemli bir vesikadır. Bu çalışmada eser, “sürgün edebiyatı” bağlamında değerlendirilecektir. Sürgün edebiyatı bakımından henüz teorik sınırlar netleşmemiş olsa da sürgünle ilgili eserlerden hareketle sürgün hadisesine ve sürgün kimliğe dair önemli bir birikim elde edilmiştir. Bu makale sürgün literatürüne katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Çalışmada Gilles Deleuze, Sophia McClennen ve Edward Said’in göç ve sürgün yazını için kullandıkları kavramsallaştırmalardan hareket edileceği gibi, Aziz Nesin’in şahsında şekillenen bazı özelliklere de vurgu yapılacaktır. Konu, sürgün kimliğin belirgin özelliklerinden ‘yersiz yurtsuzluk’, ‘yabancılık/yabancılaşma’, ‘kendine yönelen suçluluk’, ‘sınır saplantısı’, ‘özlem’, ‘nostaljiye sığınma ya da yaratıcı aşkınlık’, ‘hayâl kırıklığı’ gibi unsurlarla Aziz Nesin’in sürgün hayatı üzerinden şekillenecektir. Sürgün, dünya üzerinde en eski cezalandırmalardan biridir ve günümüzde de hâlâ yaşanmaktadır. İnsanoğlu bu ceza karşısında benzer kaderler yaşamaktadır; ancak her sürgün, kendisinden önceki bütün sürgünlerle birçok benzerlik taşısa da biricik olmaya devam eder