GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARININ YARATICI TURİZM KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: ÖDEMİŞ YEREL HALKININ BAKIŞ AÇISI

Özet

Geleneksel el sanatları özünü geçmişten alan, halkın toplumsal ve sanatsal beğenileri ile kültürel zenginliklerini yansıtan değerlerdir. Yaşanılan dönem, kullanılan malzeme, uygulanan teknik ve yapış biçimi olarak farklılık gösteren el sanatları; metal, ahşap, çini, seramik, dokuma, el sanatları vb. çeşitlilikte zengin bir yelpazeye sahiptir. Son yıllarda geleneksel Türk el sanatları turistik anlamda dikkat çekmiş ve bu el sanatlarını yaşatmak ve sürdürülebilirliğine katkı sağlayabilmek için, çeşitli araştırma ve projeler yapılmaya başlanmıştır. Bu çalışmaların büyük bir kısmı el sanatları ürünlerinin turizm sektöründe değerlendirilmesi konusuna yoğunlaşmıştır. Geleneksel Türk el sanatları turistik alışverişlerde önemli yer tutması ve turistlerin özgün ürün tercihleri içerisinde el sanatı ürünlerine yönelmelerine karşın, geleneksel el sanatı ustalarının giderek azalması, hatta bazı geleneksel el sanatlarının unutulmaya yüz tutması geleneksel Türk el sanatlarının geleceği açısından risk taşımaktadır.
Kültür turizminin bir türü olan yaratıcı turizm, sanatın, kültürel mirasın ya da bir yerin kendine özgü karakterinin katılımcı olarak öğrenilmesi ile ilgili ve özgün bir deneyime yönelik seyahattir ve bu destinasyonda yaşayanlarla, bu yaşam kültürünü yaratanlar arasında bir bağ kurar. Geleneksel el sanatlarının yaratıcı turizm kapsamında kullanılması, yerel ticareti geliştirmekte, istihdama ve kalkınmaya katkı sağlamakta, hatta yerel halkta farkındalık ve aidiyet duygusu oluşturarak, kültürlerini, geleneksel el sanatlarını koruma, geliştirme ve sürdürme bilinci oluşturmaktadır.
Ödemiş tarihi, kültürel, turistik çekiciliklere sahip İzmir’e bağlı bir ilçe olup, somut olmayan kültürel miras ürünlerinden olan geleneksel Türk el sanatları ayrı bir öneme sahiptir. İlçede geleneksel Türk el sanatlarından Türk danteli olarak bilinen iğne oyaları, Ödemiş İpeklileri olarak ünlenen ipek dokumaları ve Ödemiş ipeğine işlenen kanaviçeleri önemli ve özellikli el sanatları olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma, Ödemiş ilçesinde yaşayan yerel halkın geleneksel el sanatları ile ilgili düşüncelerini belirlemek ve yaratıcı turizm kapsamında Ödemiş turizmini değerlendirmek üzere yapılmıştır. Bu kapsamda bir ölçek geliştirilmiş, ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizi yapılmış, Cronbach’s Alpha ,879 olarak hesaplanmıştır. Araştırma çerçevesinde Ödemiş merkezi içerisinde yer alan Çamlık Yol evren olarak belirlenmiş ve 174 araştırma formu değerlendirmeye alınmıştır. Katılımcıların ölçeğe verdikleri cevaplar; cinsiyet, Ödemişli olma, medeni durum, eğitim durumu açısından değerlendirilmiş ve anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bu araştırma çerçevesinde geliştirilen ölçeğin ilçenin tamamında uygulanması amaçlanmaktadır.