Olağanüstü Dönemlerde İktisadi Politikalarda Paradigma Değişimi: Küresel Krizler ve Salgınlar Üzerine Bir Değerlendirme (ABD Örneği)

Yunus Emre ÖZAYRANCI; Hayal Ayça ŞİMŞEK

doi:10.5281/zenodo.8112087

Yazarlar

Yunus Emre ÖZAYRANCI Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, İzmir / TÜRKİYE https://orcid.org/0000-0002-9049-4264
Hayal Ayça ŞİMŞEK Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, İzmir / TÜRKİYE https://orcid.org/0000-0003-3131-454X

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.8112087

Anahtar Kelimeler:

İktisat Politikası, Küresel Krizler, Salgınlar, Para Arzı, Kamu Harcamaları

Özet

Küresel krizler ve salgınlar gibi belirsizliğin ve risklerin yoğun olduğu dönemlerde yaşanan paradigma değişimine odaklanan bu çalışma, anılan dönemlerde hükümetlerin en önemli müdahale aracı olan iktisat politikasının nasıl ve ne yönde değişim geçirdiğini incelemektedir. Olağanüstü dönemler, beraberinde getirdikleri meydan okumalarla alışıldık geleneksel araçları ve yaklaşımları sınırlamakta ve yeni stratejiler geliştirilmesini gerektirmektedir. Krizler ve salgınların iktisadi politikalarda meydana getirdiği değişimin en bariz izlenebildiği göstergeler, para arzı ve kamu harcamalarıdır. Ayrıca vergiler ve borçlar da ilk ikisi kadar bariz olmasalar da önemli birer göstergedir. Hükümetlerin olağanüstü dönemlerde uygulayacakları acil eylem planları, kendileri gibi acil finansman ihtiyacı oluşturur ve bu finansman, her ne kadar sağlandığı dönemlerde sorunları çözse de sonrasında parasal ve mali disiplinin bozulmasına sebep olurlar. Oluşan disiplinsizlikse ekonomi açısından dengeleri yerinden oynatır ve başta enflasyon olmak üzere çeşitli sorunlar oluşturur.

Referanslar

Afonso, G., Kovner, A. & Schoar, A. (2011). Stressed, Not Frozen: The federal funds market in the financial crisis. The Journal of Finance, 66(4), 1109-1139.

Akın, F., & Ece, N. (2009). Küresel Finansal Kriz ve Bankacılık Sektörü İstihdamı Üzerindeki Etkileri. Marmara Üniversitesi İİ BF Dergisi, 27(2), 153-168.

Alantar, D. (2008). Küresel Finansal Kriz: Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme, Maliye ve Finans Yazıları, 81(1) Alıntı: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mfy/issue/16299/170871, Erişim: 12.08.2022

Baldwin, R. &Weder Di Mauro, B. (2020). Economics in the Time of COVİD 19. CEPR Press.

Bardhan, A. & Walker, R. (2011). California shrugged: fountainhead of the Great Recession. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 4(3), 303-322.

Barışık, S. & Barış, A. (2015). 1929 Büyük Bunalımı ve 2008 Küresel Krizinde Uygulanan Politikaların Karşılaştırılması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10 (1), 239-262.

Bektaş, C. & Saraç, O. (2020). PIIGS Ülkelerinin Borç Sorunu ve Parasal Birlik Düzeyinde Oluşturulan Kurtarma Mekanizmaları. Journal of Economics Finance and Accounting, 7(2), 120-133.

Brakman, S., Garretsen, H., & Van Witteloostuijn, A. (2020). The turn from just-in-time to just-in-case globalization in and after times of Covid 19: An essay on the risk re-appraisal of borders and buffers. Social Sciences ve Humanities Open, 2 (1), 100034. s.4.

Bryan, D. & Rafferty, M. (2009). Homemade Financial Crisis. Ephemera: Theory ve Politics in Organization, 9(4), 357-362.

Camous, A. & Claeys, G. (2020). The evolution of European economic institutions during the COVID‐19 crisis. European Policy Analysis, 6(2), 328-341.

Canbay, T. & Balcı Cura, H. (2021). Türkiye’de ve Seçili Ülkelerde Covid 19 Salgını ile Mücadelede Alınan Mali Tedbirler. İbrahim Attila Acar ve Bernur Açıkgöz (Ed.), Pandemi Ekonomisi İçinde (s.81-96) Bursa: Dora.

Cogan, J. F., Cwik, T., Taylor, J. B. & Wieland, V. (2010). New Keynesian Versus Old Keynesian Government Spending Multipliers. Journal of Economic dynamics and control, 34(3), 281-295.

Crotty, J. (2009). Structural causes of the global financial crisis: a critical assessment of the ‘new financial architecture’. Cambridge journal of economics, 33(4), 563-580.

Diamond, D. W. & Dybvig, P. H. (2000). Bank runs, deposit insurance, and liquidity. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 24(1), 14-23.

Duca, J. V. (2013). Subprime Mortgage Crisis. Federal Reserve History, https://www.federalreservehistory.org/essays/subprime-mortgage-crisis, Erişim: 21.05.2023

Eğilmez, M. (2012). Likidite Tuzağı, https://www.mahfiegilmez.com/2012/12/likidite-tuzag.html, Erişim: 21.05.2023.

Eroğlu, E. (2020). Covid 19’un Ekonomik Etkisinin ve Pandemiyle Mücadele Sürecinde Alınan Ekonomik Tedbirlerin Değerlendirilmesi. International Journal of Public Finance, 5(2), 211-236.

Fernandes, N. (2020). Economic Effects of Coronavirus Outbreak (COVİD 19) on the World Economy.

Freedman, C, Michael K, Douglas L. & Jaewoo L, (2009). The case for global fiscal stimulus, IMF Staff Position Note, SPN/09/03.

Gjerstad, S. & Smith, V. L. (2009). Monetary policy, credit extension, and housing bubbles: 2008 and 1929. Critical Review, 21(2-3), 269-300.

Hacialioğlu, A., & Sağlam, M. (2021). COVİD 19 Pandemi Sürecinde Tüketici Davranişlari ve E-Ticaretteki Değişimler. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(1), 16-29.

Hayes, A. (2023). American Recovery and Reinvestment Act (ARRA): Objectives and FAQ, https://www.investopedia.com/terms/a/american-recovery-and-reinvestment-act.asp, Erişim Tarihi: 25.05.2023

IMF. (2020). Covid 19 Crisis Poses Threat to Financial Stability. https://www.imf.org/en/Blogs/Art-icles/2020/04/14/blog-gfsr-Covid 19-crisis-poses-threat-to-financial-stability, Erişim: 22.05.2023

IMF. (2020a). Global Financial Stability Report. April 2020, https://www.imf.org/en/Publications-/GFSR/Issues/2020/04/14/Global-Financial-Stability-Report-April-2020-49020, Erişim: 22.05.2023

Jones, L. C. (2008). The Economic Stimulus Act of 2008, https://www.thetaxadviser.com/iss-ues/2008/jul/theeconomicstimulusactof2008.html, Erişim: 25.05.2023

Kılıç, F. A., Tığtepe, E., & Ersungur, Ş. M. (2022). Covid 19 Pandemisinin Uluslararası Ticarete Etkisi: Türkiye Örneği. Gümrük ve Ticaret Dergisi, 9(27), 66-81.

Martinez-Vazquez, J. & McNab, R. M. (2003). Fiscal decentralization and economic growth. World development, 31(9), 1597-1616.

Meyer, V., & Caporal, J. (2021). The shifting roles of monetary and fiscal policy in light of COVİD 19. Washington, DC: Center for Strategic and International Studies.

NielsenIQ. (2020, Mart 20). Key Consumer Behaviour Thresholds Identified as the Coronavirus Outbreak Evolves. NielsenIQ: https://nielseniq.com/global/en/insight-s/analysis/2020/key-consumer- behavior-thresholds-identified-as-the-coronavirus-outbreak-evolves-2, Erişim: 04.12.2021

Parlapiano, A., Solomon, D., Ngo, M., & Cowley, S. (2022), Where 5 Trillion in Pandemic Stimulus Money Went, https://www.nytimes.com/interactive/2022/03/11/us/how-covid-stimulus-money-was-spent.html, Erişim: 22.05.2023

Reinhart, C. M., & Rogoff, K. S. (2009). This Time is Different: Eight Centuries of Financial Folly. Princeton University Press.

Rich, R. (2013). The Great Recession, https://www.federalreservehistory.org/essays/great-recession-of-200709, (Erişim: 21.05.2023).

Richter, F. (2023). Global Mask Sales Surged 30-Fold During the Pandemic, https://www.statista.com/ chart/29100/global-face-mask-sales, (Erişim: 21.05.2023).

Segal, T. (2020). Troubled Asset Relief Program (TARP). What It Was, How It Worked, https://www.investopedia.com/terms/t/troubled-asset-relief-program-tarp.asp, Erişim:15.05.2023

Spilimbergo, A., Symansky, S., Blanchard, O. & Cottarelli, C. (2008). Fiscal policy for the crisis, IMF Staff Position Note. IMF, Washington, DC.

Şeker, H., & Demirel, B. (2019). 2008 Finansal Krizi Sonrası Para Politikası Üzerine Teorik Bir İnceleme. Politik Ekonomik Kuram, 3(1), 1-18.

Şen, H., & Kaya, A. (2015). Ekonomik Krizlerin Değişmeyen İmdatçısı: Maliye politikası. Sosyoekonomi, (23), 55-85.

Şenol, Z. (2020). Covid-19 Krizi ve Finansal Piyasalar. İçinde Toğuç, N. (Eds.), Para ve Finans, (ss. 75-124). İksad Yayınevi.

Şimşek, H. A. & Altay, A. (2009). Küresel Kriz Ortamında Türkiye'de Maliye Politikalarının Değerlendirilmesi. Finans-Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 18, 11-23.

TÜBA (2020), Covid 19 Küresel Salgın Değerlendirme Raporu. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları No: 34

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2021), Merkez Bankalarının Pandemide Rolü. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ffdf783a-770a49afb7b1cd0caec85a52/SunumB28_09_ 20-21.pdf?m-od=ajperes&cacheıd=rootworkspace-ffdf783a-770a-49af-b7b1-cd0caec85a-52-nMIS-FQ, Erişim: 20.05.2023.

Çelik, Ş. Ç., & Çelebi, A. K. (2021). 2008 Küresel Finansal Krizine Yönelik Uygulanan Maliye Politikaları: Seçili Ülke Örnekleri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(4), 1617-1646.

URL1 https://fred.stlouisfed.org/series, Erişim: 25.05.2023

URL2 https://fred.stlouisfed.org/series/VIXCLS, Erişim: 14.03.2023

URL3 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD, Erişim: 25.05.2023

URL4 https://fred.stlouisfed.org/series/DFF, Erişim: 20.05.2023

URL5 https://tradingeconomics.com/united-states/money-supply-m0, Erişim: 23.05.2023

URL6 https://tradingeconomics.com/u-nited-states/government-spending-to-gdp, Erişim: 23.05.2023

URL7 https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEGDQ188S, Erişim: 23.05.2023

URL8 https://tradingeconomics.com/united-states/government-budget, Erişim: 23.05.2023