SOSYAL BİR DEĞİŞİM ARACI OLARAK MİMARİ: CLEMENS HOLZMEİSTER’İN YAŞAMI VE YENİLİKÇİ STİLİNİN TÜRKİYE’DEKİ YANSIMALARI

Özet

Mimarideki değişik ve yenilikler her çağda sosyal hayatı etkilemiştir. Her ne kadar sosyal hayattaki değişimden tek başına
sorumlu olmasa da, insanların yaşamındaki değişime etki edecek potansiyellerin önemlilerindendir. Çalışma yeni bir ulusun
şekillenmesindeki süreçte özellikle başkent Ankara’nın imarında aktif olarak rol oynayan Clemens Holzmeister’ın mimari stili
ve bu stili eserlerine nasıl yansıttığı, yeni bir devlet oluşumundaki izleri üzerinedir. Holzmeister, Türkiye’ye gelmeden önce de
yaptığı binalarla politik tartışmalara ve sosyal değişimlere öncülük etmiştir. Ankara’da yeni devleti temsil niteliğindeki
binalardan olan; Türkiye Büyük Millet Meclisi, Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı binası (Erkan-ı Harbiye binası),
Atatürk Evi, Ulus Merkez Bankası, Emlak Bankası (Emlak ve Eytam), Milli Eğitim Bakanlığı binası, Yargıtay (İktisat ve Ziraat
Vekaleti) binası, Bayındırlık Bakanlığı (Nafıa Vekaleti) binası, Ankara Harp Okulu, Ankara Orduevi, Güven Anıtı (Anton
Hanak`la birlikte), Avusturya Büyükelçiliği binalarının mimarı, Türkiye’de “Holzmeisterizm” stilinin kurucusu ve birçok
mimarın yetişmesine katkıda bulunmuş üniversite eğitimcisidir. Ankara’daki tasarımları yeni bir devlet anlayışının
kurulmasında büyük rol üstlenerek bu bağlamda sosyal bir değişimin temsili niteliğindedir. Araştırmada Alpler’de başlayan
tasarımlarıyla mimarlığın etkili bir sosyal ve siyasi değişimi temsil aracı olduğunu Avrupa ve Türkiye’de gösteren cesur
Holzmeister binaları Türkiye öncesi ve sonrası olarak incelenmiş; yenilikçi ve devrimci karakterinin, hayatının ve önceki
çalışmalarının yeni Türkiye’ye yansıması bu bağlamda yeniden ele alınmıştır.