ÇAĞDAŞ RUS EDEBİYATINDA BİR EĞİTİM ROMANI ÖRNEĞİ: “ZÜLEYHA GÖZLERİNİ AÇIYOR”

Özet

Çağdaş Rus edebiyatının genç ve az bilinen kadın yazarlarından biri olan Guzel Yakhina, 1977 yılında Rusya’nın Kazan şehrinde doğmuştur. Yazarın ilk romanı olan “Züleyha Gözlerini Açıyor” (Зулейха Открывает Глаза) adlı eseri, 2015 yılında yayımlanmıştır. Yakhina’nın bu romanı, “Yılın Kitabı” (Книга года), “Yasnaya Polyana” (Ясная поляна) ve “Büyük Kitap” (Большая книга) gibi prestijli edebiyat ödülleri almaya hak kazanmıştır. Aynı zamanda söz konusu romanıyla yazar, 1917 Ekim Devrimi sonrasında Rusya’da verilmeye başlanan ilk özel ödül olan “Russkiy Buker” (Русский Букер) ve “Yeni Sanat” «НОС (Новая словесность)» adlı ödüllerinin finalisti olmayı başarmıştır.
Eğitim romanı terimi, XIX. yüzyılın yirmili yıllarında edebiyat kuramında kullanılmaya başlanmıştır. Eğitim romanlarında, genel olarak ana kahramanın belirli bir manevi değere sahip olma sürecine odaklanılmaktadır. Böylelikle hem odaklanılan kahramanın hem de okurların eğitildiği görülmektedir. Eğitim romanı türünde tarihsel süreç içinde yaşanan siyasi ve toplumsal olayların kişiler üzerinde yarattığı birtakım sorunlar ele alınmaktadır. Çalışmada bir eğitim romanı örneği olarak “Züleyha Gözlerini Açıyor” adlı eser Mihail Bahtin’in eğitim romanı kuramı çerçevesinde incelenecektir. Bu bağlamda romanın ana kahramanı Züleyha’nın dış dünyayla girdiği etkileşimle beraber, yaşadığı karakter gelişiminin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Guzel Yakhina’nın “Züleyha Gözlerini Açıyor” adlı eserinin incelendiği bu çalışmada, Bahtin’in eğitim romanı kuramının üçüncü türüne dahil edebileceğimiz ve Züleyha’nın gelenekselliğin içinde özgürleşmeyi başararak güçlü bir kadına dönüşmesinin etkileyici bir eğitim romanı örneği olduğu sonucuna erişilmiştir.