TÜRKİYE’DE BOŞANMA OLGUSUNUN ZAMANSAL DEĞİŞİMİ (2001-2021)

Özet

Boşanma çiftler arasında hukuki olarak evliliğin sona erdirilmesi, fiili olarak eşlerin ayrılması ve aile birliğinin dağılmasıdır. Türkiye son yıllarda boşanma olgusunun arttığı ve evlilik sürelerinin değiştiği bir ülke durumundadır. Gerçekleşen boşanma eyleminde eşler arasında yaşanan maddi ve manevi sıkıntılar esastır. Boşanma olgusu üzerinde etkili olan sıkıntılar, bölgeden bölgeye değişebildiği gibi ortak sebepler olarak; bireylerin eğitim düzeyleri, ekonomik sıkıntılar, kadının iş hayatına atılması, geçimsizlik, zina, suç işleme ve haysiyetsizlik, hayata kast etme, terk edilme, akıl hastalığı ve evlilik birliğinin sarsılması gibi sebepler olarak gösterilebilir. 2020 yılı itibari ile mevcut olan boşanma sebeplerine, pandemi döneminde yaşanan sıkıntılar da eklenmiştir. Bu dönemde uzun süre evde vakit geçirmek zorunda kalan çiftler iletişimsizlik problemi yaşanmaya başlamış ve bu problem aile içi ilişkilere olumsuz olarak yansımıştır. Dünya genelinde günlük yaşamı temelden değiştirmiş yaşanan ekonomik sorunlar, artan işsizlik problemleri, okul ve kreşlerin kapatılması gibi faktörler insanlar üzerindeki stresi arttırmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan boşanma verilerine göre 2001 yılında ‰1.41 olan kaba boşanma hızı yıllar içerisinde artış göstererek 2019 yılında ‰1,90 seviyesine çıkmıştır. Covid-19 salgını döneminde tam kapanmaların başlaması ve mahkemelerin kapalı olması sebebi ile 2020 yılında boşanma oranlarında düşüş yaşanmış ve kaba boşanma hızı ‰1,64 seviyesine gerilemiştir, 2021 yılında ise ‰2,07’ye yükselmiştir.

Gerçekleştirilen çalışmada, TÜİK’ten elde edilen boşanma istatistikleri analiz edilerek boşanma olgusu ile ilgili veriler değerlendirilmiştir. Boşanma olgusu üzerinde etkili olan faktörleri istatistiki açıdan değerlendirmek amacıyla çoklu doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. Kaba boşanma hızı (KBH) bağımlı değişkeni üzerinde gelir (kişi başına düşen milli gelir) ve eğitim seviyesi (okuryazar nüfus oranı) bağımsız değişkenlerinin önemli faktörler olduğu ve boşanma üzerinde pozitif etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Çoklu regresyon analizini yapmak için Minitab 20 programı kullanılmıştır. Yapılan analizler son yıllarda artış gösteren boşanma oranlarının, ülkemizde üzerinde durulması gereken toplumsal bir sorun haline geldiğini göstermektedir. Konu ile alakalı gerçekleştirilen çalışmanın farkındalığı artıracağı, sorunun çözümüne yönelik plan ve projeler üretilmesinde ayrıca çözüm önerileri geliştirilmesinde etkili olacağı düşünülmüştür