Bazı Müze Ve Kütüphanelerdeki El Yazmalarında Görülen Serlevha Sayfalarının Tezhip Sanatı Bakımından Değerlendirilmesi


DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8396675Anahtar Kelimeler:
Kur'an-ı Kerim, Zahriye, Serlevha, TezyinatÖzet
Türkiye ve dünyadaki kütüphaneler, müzeler ile özel kurum ve şahısların koleksiyonlarında yer alan Ku’ân-ı Kerim’lerin tezyinatı, Türk İslam uygarlığıyla diğer uygarlıkların, kültür ve sanat çevrelerini yakından ilgilendirmesi bakımından oldukça önemlidir. Yazmaların araştırılması ve incelenmesi konusu son yıllarda önem kazanmasına rağmen yine de çalışmalarda arzu edilen ilerleme sağlanamamıştır. İlk dönemlerde Mushaf yazımı öncelik olduğu için tezyinata çok fazla önem verilmemiştir. Mushaf’lardaki bezemenin ilk olarak ne zaman yapılmaya başlandığı bilinmemekle birlikte, Hz. Peygamber’in vefatını takip eden ilk yüzyıl içinde ortaya çıktığı tahmin edilmektedir (Baysal, 2013). Mushaf tezyinatı, Müslüman sanatçılar tarafından her zaman şaheser olarak görülmüş olup, özellikle Timur ve Safevi dönemlerinde olduğu gibi Osmanlı klasik dönem tezhip sanatı ile mükemmel seviyeye ulaşmıştır. Klasik Osmanlı Mushaf tezyinatında zahriye sayfası, serlevha, hatime sayfası, sûre başlıkları, ayet aralarındaki duraklar, metin kenarlarındaki güller bezemeli alanlardır. Bu bezemeli alanlar bazı eserlerde yakın benzerlik içerisindedir. Bu çalışmada, Kastamonu Şeyh Şab’an-ı Veli Vakıf Müzesi’ndeki Kur’ân-ı Kerim’le tezyinat anlayışı bakımından benzer özelliklere sahip olduğu düşünülen Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’ndeki Kuran-ı Kerim karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.
Referanslar
Baysal, A. F. (2013). Mevlana Müzesi’nde Bulunan Kur’an-ı Kerim’lerden Serlevha Örnekleri. Yüksel Salman (Ed.), Osmanlı’dan Günümüze Kur’an ve Hüsn-i Hat (s. 697-716). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Birol, İ. (1991). Klasik Devir Türk Tezyini Sanatlarında Desen Tasarımları Çizim Teknikleri. Kubbealtı Yayınları.
Derman, F. Ç. (2013). Osmanlı İstanbulu’nda Bezeme Sanatı. Ferudun M. Ecemen, Emrah Safa Gürkan (Ed.), I. Uluslarası Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu (s. 495-509). 29 Mayıs Yayınları.
Derman, F. Ç. (2009). Osmanlı Klasik Dönem Kanuni Sultan Süleyman. Ali Rıza Özcan (Ed.), Hat ve Tezhip Sanatı (s. 1520-1566). Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Yayınları.
Duran, G. (2009). Serlevha. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (36). TDV Yayınları.
Karadeniz, P. G., (2023). Kastamonu Şeyh Şa’bân-I Veli Vakıf Müzesinde Bulunan Dört Adet Kur’ân-ı Kerim’in Tezhip Sanatı Açısından İncelenmesi [Yayınlanmış Doktora Tezi], SB Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi.
Mahir, B. (2009). Osmanlı Bezeme Sanatında Saz Üslubu. Ali Rıza Özcan (Ed.), Hat ve Tezhip Sanatı (s. 379-395). Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Yayınları.
Mahir, B. (1990). II. Bayezid Dönemi Nakkaşhanesi’nin Osmanlı Tezhip Sanatına Katkıları. Türkiyemiz Kültür ve Sanat Dergisi, 20(60), 4-13.
Mesara, G. (2009). Kanuni Sultan Süleyman’ın Sernakkaşı Karamemi. Ali Rıza Özcan (Ed.), Hat ve Tezhip Sanatı (s. 361-377). Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Yayınları.
Özkeçeci, İ. (1992). Türk Tezhip Sanatı ve Tezyini Motifler. Erciyes Üniversitesi, Tıp Tarihi Enstitüsü Yayını.
Taşkale, F. (2009). 20. Yüzyıl Tezhip Sanatı. Ali Rıza Özcan (Ed.), Hat ve Tezhip Sanatı (s. 417-435). Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Yayınları.
Taşkale, F. (2015). Gelecekten Geleneğe Tezhip Sanatında Bir Yolculuk. İSMEK El Sanatları Derğisi, (9), 6-19.
Taşkale, F. (1994). Türk Tezhip Sanatının Kullanım Alanları [Yayınlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi], SB Enstitüsü, Mimar Sinan Üniversitesi.
Tanındı, Z. (1999). Osmanlı Kültür ve Sanat. Güler Eren vdğ. (Ed.), Osmanlı Ansiklopedisi. Yeni Türkiye Yayınları.
Ünver A. S. (1951). Müzehhib Karamemi. İstanbul Üniveristesi Yayınları.
Yılmaz, A. (2004). Türk Kitap Sanatları Tabir ve Islahatları. Damla Yayınevi.
Zor, Z., (2021). Müzehhip Ruzbihan’ın Yazma Eserlerindeki Bezeme Üslubu [Yayınlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi], Akdeniz Üniversitesi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 International JOURNAL OF SOCIAL HUMANITIES SCIENCES RESEARCH

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.