Aile İşletmelerinde Kurumsallaşmanın, Rekabetçilik Ve İşletme Performansı Üzerindeki Etkileri Perakende Sektöründe Bir Uygulama
Abstract views: 51
/ 
PDF downloads: 24
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14045166Anahtar Kelimeler:
Kurumsallaşma, Aile İşletmeleri, Kurumsal Rekabetçilik, İşletme Performansı, PerakendeÖzet
Kurumsallaşma, aile işletmeleri için sürdürülebilirlik ve etkin yönetimi sağlamak adına kritik bir süreç olarak öne çıkmakta; stratejik karar alma mekanizmalarının profesyonelleşmesine katkı sunarak işletmelere önemli rekabet avantajları sağlamaktadır. Bu rekabet avantajları, özellikle yoğun rekabetin yaşandığı perakende sektöründe, işletme performansını olumlu yönde etkilemektedir. Bu çalışma, Türkiye'de 15 ve üzeri şubesi olan 43 perakende firmasındaki aile üyeleri ve profesyonel yöneticilerden oluşan toplam 86 katılımcıdan elde edilen verilerle, kurumsallaşmanın işletme performansına etkisini rekabetçilik aracılığıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Özellikle pandemi sonrası perakende sektörünün, piyasa koşulları ve müşteri beklentilerinin hızla değiştiği bir alan olması nedeniyle, bu sektörde faaliyet gösteren işletmelerin kurumsallaşma süreçlerinde başarılı olmaları kritik bir öneme sahiptir. Araştırmada elde edilen veriler, SmartPLS yazılımı kullanılarak yapısal eşitlik modellemesi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, kurumsallaşmanın hız, kalite, maliyet ve yenilik gibi rekabetçilik boyutlarında anlamlı ve olumlu etkiler yarattığını ortaya koymaktadır. Ayrıca, hız ve kalite odaklı rekabetçiliğin, kurumsallaşma ile işletme performansı arasındaki ilişkide tam aracılık rolü üstlendiği belirlenmiştir. Bu bulgu, kurumsallaşmanın yalnızca iç süreçleri değil, aynı zamanda işletmenin pazardaki rekabetçi konumunu da güçlendirdiğini göstermektedir. Araştırmanın sonuçları, aile işletmelerinin kurumsal yapılarını geliştirerek rekabet avantajlarını artırmalarının önemine işaret etmekte ve literatürde sınırlı sayıda ele alınan kurumsallaşma, rekabetçilik ve performans ilişkisine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda, geniş bayi ağına sahip aile işletmelerine stratejik karar süreçlerinde rehberlik edecek değerli içgörüler sunmaktadır.
Referanslar
Acar, A. Z., & Günsel, A. (2010). Lojistik sektöründe süreç yenilikçiliği ve işletme performansı üzerine etkileri, 18. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 405-413.
Alpay, G., Bodur, M., Yılmaz, C., Çetinkaya, S., & Arıkan, L. (2008). Performance implications of institutionalization process in family-owned businesses: Evidence from an emerging economy. Journal of World Business, 43(4), 435-448.
Apaydın, F. (2007). Örgütlerde kurumsallaşma ve adaptif yeteneklerin pazarlama eylemlerine ve örgütsel performansa etkileri (Doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
Arbak, H. T. (2010). Aile işletmelerinin kurumsallaşma sürecinde halkla ilişkilerin rolü (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Awwad, S. A. (2011). The ınfluence of tactical flexibilities on the competitive advantage of a firm: an empirical study on jordanian ındustrial companies, department of management. . King Saud University, International Joumal of Business and Management, 6 (1),45-60.
Barney, J. B. (2018). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 17(1), 99-120.
Bayram, A. (2009). Bankacılık sektöründe rekabetçilik endeksi geliştirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Bomfim, E. T., Teixeira, W., & Monte, P. A. (2015). Relação entre o disclosure da sustentabilidade com a governança corporativa: Um estudo nas empresas listadas no Ibrx-100. Sociedade, Contabilidade e Gestão, 10(3), 24-35.
Boons, F., & Strannegård, L. (2000). Organizations coping with their natural environment. International Studies of Management & Organization, 30(3), 7-17.
Cadbury, A. (1992). Report of the committee on the financial aspects of corporate governance. London: Gee and Co. Ltd.
Chandler, A. D. (2021). Strategy and structure: Chapters in the history of the industrial enterprise. Beard Books.
Christopher, M. (2016). Logistics & supply chain management. Pearson UK.
Damanpour, F., & Aravind, D. (2021). Organizational structure and innovation revisited: From organic to ambidextrous structure. European Management Review, 18(2), 177-196.
Dibrell, C., Craig, J. B., & Hansen, E. N. (2019). How managerial attitudes toward the natural environment affect market orientation and innovation. Journal of Business Research, 95, 183-191.
Fındıkçı, İ. (2008). Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma. Alfa.
Genç, E. (2016). İşletmelerde yenilik ve rekabet stratejilerinin rekabet gücüne sinerjik etkisi. (Doktora tezi). Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
George, G. (2020). Institutional entrepreneurship and innovation: A conceptual review and framework. Journal of Management Studies, 57(4), 543-567.
Grant, R. M. (1996). Prospering in dynamically-competitive environments: Organizational capability as knowledge integration. Organization Science, 7(4), 375-387.
Güneş, A. C. (2021). Faaliyet denetimi kavramı ve önemi, faaliyet denetiminin rekabetçilik ve performans üzerindeki etkileri: Petrol-kimya sektörü üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Gür, K. (2012). Aile işletmei algısı ve kariyer seçimine etkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Harrison, J. S., Hitt, M. A., Hoskisson, R. E., & Ireland, R. D. (2001). Resource complementarity in business combinations: Extending the logic to organizational alliances. Journal of management, 27(6), 679-690.
Jansen, J. J., Van Den Bosch, F. A., & Volberda, H. W. (2019). Exploratory innovation, exploitative innovation, and performance: Effects of organizational antecedents and environmental moderators. Management Science, 55(11), 1961-1974.
Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford Publications.
KPMG (2023). Key trends shaping the retail industry today. https://home.kpmg/xx/en/home/insights/ 2023/01/key-trends-shaping-the-retail-industry-today.html
Lee, S. M., & Peterson, S. J. (2000). Culture, entrepreneurial orientation, and global competitiveness. Journal of World Business, 35(4), 401–416.
McKinsey. (2020). Future of retail operations: Winning in a digital era. https://www.mckinsey.com/~/ media/McKinsey/Industries/Retail/Our%20Insights/Future%20of%20retail%20operations%20 Winning%20in%20a%20digital%20era/McK_Retail-Ops-2020_FullIssue-RGB-hyperlinks-011620.pdf.
Memiş, M. Ü. (2016). Kurumsal işletme yönetiminde denetimin önemi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 8(1), 15-28.
Meyer, R. E., & Hammerschmid, G. (2019). Changing institutional logics: On the multiplicity of institutional logics and their implications for organizational change. Academy of Management Journal, 52(4), 999-1035.
Miller, D., & Friesen, P. H. (1982). Innovation in conservative and entrepreneurial firms: Two models of strategic momentum. Strategic Management Journal, 3(1), 1-25.
Muzio, D., Brock, D. M., & Suddaby, R. (2013). Professions and institutional change: Towards an institutionalist sociology of the professions. Journal Of Management Studies, 50(5), 699-721.
North, D. C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge University Press.
Öğüt, A., & Tarhan, R. (2022). Aile işletmelerinde kurumsallaşma ve sürdürülebilirlik. Beta Yayınları.
Özcan, B. Y. (2014). A legal approach to corporate governance structures in central banking. http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/90d94e15-712a-430c-965b-3e755d621237/burcak-yazgi-ozcan.pdf?MOD=AJPERES
Porter, E. M. (1990). New global strategies for competitive advantage. Planning Review, 18(3), May/June. Emerald Backfiles.
Porter, M. E. (1985). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. Free Press.
Porter, M. E. (1991). Towards a dynamic theory of strategy. Strategic Management Journal, 12(S2), 95-117.
Porter, M. E. (2000). Rekabet stratejisi: Sektörler ve rakip analizi teknikleri (G. Ulubilgin, Çev.). Sistem Yayıncılık.
Retail TouchPoints. (2024). 2024 retail roadmap: Where retailers are meeting — and missing — consumer expectations. https://www.retailtouchpoints.com.
Schilling, M. A. (2020). Strategic management of technological innovation. McGraw-Hill Education.
Scott, W. R. (2014). Institutions and Organizations: Ideas, Interests, and Identities. Sage Publications.
Selznick, P. (1957). Leadership in Administration: A Sociological Interpretation. Harper & Row.
Seth, D., Deshmukh, S. G., & Vrat, P. (2015). Service quality models: A review. International Journal of Quality & Reliability Management, 22(9), 913-949.
Sminia, H., & Van Nistelrooij, A. 2006. Strategic management and organization development: planned change in a public sector organization. Journal of Change Management. 6(1), 99-113.
Teece, D. J., Pisano, G., & Shuen, A. (1997). Dynamic capabilities and strategic management. Strategic Management Journal18(7), 509-533.
Temelli, U. E. (2014). Kurumsallaşma düzeyinin örgütsel yetenekler açısından inşaat sektöründe algılanan müşteri değerine etkisi (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Türk Dil Kurumu sözlükleri (t.y.). Rekabetçilik. https://sozluk.gov.tr
Türkiye Perakendeciler Federasyonu (t.y.). https://www.tpf.com.tr
Uzunçarşılı, Ü., Toprak, M., & Ersun, O. (2000). İşletme kültürü ve iş prensipleri. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
Yayla, Z. (2017). Yerel zincirler büyük oyuncu. http://www.perakende.org/gundem/zafer-yayla-yerel-zincirler-buyuk-oyuncu-1342806817h.html
Zahra, S. A. (2018). The changing rules of global competitiveness in the 21st century. Academy of Management Perspectives, 32(3), 221-235.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
