ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNDE MATEMATİK KAVRAMLARINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARIN İNCELENMESİ: ASAL SAYI, RASYONEL SAYI VE TAM SAYI ÖRNEĞİ

Özet

Birey doğum sonrasında içerisinde bulunduğu çevrede yaşamını sürdürmekte, çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik sonrasında yaşamını devam ettirmektedir. Birey bu süreçlerde, doğumunun sürdüğü zaman, okula gitme yaşı, liseden mezun olduğu zaman, her yıl doğum gününü kutladığı tarih, giydiği ayakkabının numarası matematiksel ifadelerden diğer bir ifade ile rakamlardan oluşmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin matematik dersinde kullandıkları doğal sayı, tamsayı, rasyonel sayı ve asal sayı kavramlarına ilişkin metaforik algılarının incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseniyle yürütülen bu araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında, Türkiye’de ortaokul 7. sınıfta öğrenim gören ve araştırmaya online olarak katılan 91 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin % 53,85’i (49 öğrenci) erkek ve % 46,18’i (42 öğrenci) kız öğrencidir.  Öğrencilerin belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, mecazlar yoluyla veri toplama formu ve öğrencilerin verilen kavramlara yönelik ortaya koydukları metafora ait görsel dokümanlardır.

Mecazlar yoluyla veri toplama formunda öğrencilerden “doğal sayılar …’e benzer, çünkü…”, “tamsayılar …’e benzer, çünkü…”, “rasyonel sayılar …’e benzer, çünkü…”, “asalsayılar …’e benzer, çünkü…” cümlelerini tamamlamaları istenmiştir. Ayrıca her bir kavramın altında yeterli boşluk bırakılarak bu kavramlara ilişkin görseller çizmeleri istenmiştir. Araştırma verileri içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. İçerik analizi süreci kodlama ve ayıklama, metafor listesi oluşturma, kategori belirleme ve metaforları nicel veri haline dönüştürme olmak üzere dört aşamadan oluşmaktadır. Öğrenciler, doğal sayıları yazınsal anlamda cansız varlıklar ile doğaya benzettikleri, resimsel anlamda ise rakam-işlem içerikli resimlere benzettiği ve tam sayıları yazılı anlamda rakam-simge-işlem benzettiği, resimsel anlamda rakam-işlem-simge içerikli resimlere benzettiği belirlenmiştir. Ayrıca rasyonel sayıları yazınsal olarak cansız varlıklara, resimsel anlamda rakam-işlem-simge ve canlı varlık içerikli resimlere benzettiği, asal sayıları ise yazınsal anlamda en fazla canlı varlıklara, resimsel anlamda en çok rakam-işlem-simge içerikli resimlere benzettikleri belirlenmiştir.