OSMANLI DEVLETİNDE KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE OK ÇEŞİTLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Özet

16. Yüzyılın ortalarına kadar savaşların vazgeçilmez menzil ve darp silahı olan ok, dönemin en etkili silahı olarak kabul görmüştür. Türkler; geliştirdikleri atlı okçuluk sayesinde diğer milletlere karşı askeri üstünlük sağladılar. Osmanlı Döneminde ateşli silahların pratik bir şekilde kullanılabilir hale gelmesiyle ordu içerisinde etkisi azalan okçuluk bazı tekkelerin korunması ile manevi varlığını sürdürdü ve sportif beceri olarak Osmanlı’nın son dönemlerine kadar yaşatılmaya çalışıldı. Savaş, menzil, darp ve spor için ayrı ayrı özellikte yaylar kullanan Türkler bu amaçlara uygun okları da geliştirmeyi bildiler. Ok; huş ağacından yapılan, gövdesi sanki bir insan gövdesi gibi tasvir edilen ve bölümlere ayrılan bir yapıya sahiptir. Genel olarak ok; gez, yelek, gövde ve temrenden oluşurken, gövde kendi içerisinde baş, göğüs, baldır ve ayak bölümlerine ayrılır. Gövde; Şem Endam, Tarz-ı Has ve Kiriş Endam yapılarındadır. Ancak, oklar; yelek ve temren tiplerine göre farklı amaçlar için kullanılır. Literatürde farklı isimler ve tanımlamalarda görebileceğimiz ok çeşitlerini, anlaşılabilir bir sınıflandırma ve amacı yansıtan açıklamalar ile anlatabilmek bu çalışmanın en önemli gayesidir. Tarihi derinlik içerisinde değerlendirilen nadide eserler retrospektif yaklaşım ile incelenmiş, güncel eserler ile karşılaştırılarak kavram ve tanımlama sorunları üzerine değerlendirmelerde bulunulmuştur